Hoe ga je aan de slag met Reizen naar Morgen? De voorbije maanden gingen verschillende partners aan de slag in een Lerend Netwerk waar ervaringen werden uitgewisseld. Resultaat: de deelnemers willen blijven verdergaan en vragen naar een nieuw Lerend Netwerk om hun collega’s en andere partners te activeren rond Reizen naar Morgen. Benjamin Van Synghel ging in gesprek met de deelnemers en blikte samen met hen terug op dit boeiende traject.
Arno Vansichen – coach Evenwicht
Elies Maegh – medewerker educatie en communicatie bij Hidrodoe
Geert Goffin – gastvrouw gast-vrij
Noëlle Opdebeek – deskundige ModeMuseum (MoMu) Antwerpen
Stephen Lodewyck – projectmanager Westtoer
Arno Vansichen – “Stimuleren om verhalen te vertellen, na te denken, elkaar te helpen”
Toerisme Vlaanderen denkt na over de toekomst. Om iedereen daarin te betrekken, organiseerde het een Lerend Netwerk met Reizen naar Morgen als centraal thema. De deelnemers inspireren elkaar tot nieuwe inzichten en ideeën, maar dat doen ze niet alleen. Voor dit Lerend Netwerk gebeurt dat onder het goedkeurend oog van twee coaches. De ene is Luc Verheijen van Kessels & Smit, een organisatie die onder andere overheid, cultuursector en onderwijs helpt hij vragen rond ontwikkeling. Arno Vansichen van Evenwicht, dat organisaties helpt om tot volle bloei te komen, is de tweede. Zij bleken de ideale coaches voor dit Lerend Netwerk. Arno legt uit hoe dat precies in zijn werk gaat.
Arno: “Een Lerend Netwerk staat voor samen kennis opbouwen, de deelnemers van elkaar laten leren. Iedereen heeft zijn eigen expertise en omgeving. De bedoeling is elkaar te inspireren en zo tot acties te komen. Of je nu de directeur van een provinciale toeristische dienst bent, een medewerker bij een gemeentelijke dienst of een ondernemer. We doen het allemaal samen. Een tweede belangrijk element is appreciative inquiry, waarderend onderzoek. We hanteren een positieve werkwijze die vertrekt uit wat nu al goed gaat, in plaats van te focussen op de dingen die fout lopen. Zo willen we mensen stimuleren om hun verantwoordelijkheid te nemen, die dan uitmondt in concrete initiatieven.”
Hoe ziet het Lerend Netwerk rond Reizen naar Morgen er concreet uit?
Arno: “Dit Lerend Netwerk neemt ongeveer een jaar in beslag, waarin we meermaals samenkomen. Soms met alle deelnemers, soms in kleine groepjes. In het voorjaar van 2019 startten we met een tweedaagse in Gent. Daarop volgden twee grote terugkommomenten met alle deelnemers. Tussendoor organiseerden we verschillende leergroepen. Dat zijn groepjes van vijf à tien deelnemers, met een wisselende samenstelling. Daar kon iedereen zijn problemen, obstakels en bedenkingen op tafel gooien. Daar hielpen de deelnemers elkaar tot oplossingen te komen, nadenken welke stappen ze kunnen zetten in hun eigen projecten. In februari eindigt het traject met een grote slotbijeenkomst. Dan kijken we naar alle projecten die uit het Lerend Netwerk zijn voortgevloeid, maar blikken we ook vooruit. Hoe houden we die projecten de komende jaren in leven? Dat wordt een belangrijke vraag.”
Luc en jij fungeren als coaches voor de deelnemers. Hoe vullen jullie die rol in?
Arno: “Iedereen die betrokken is bij het Lerend Netwerk heeft een enorme expertise op vlak van toerisme, wij niet. We moeten hen dus zeker niet vertellen wat ze moeten doen. Onze taak bestaat erin hen samen te brengen, een dialoog te doen ontstaan. We proberen hen te stimuleren om verhalen te vertellen, na te denken, elkaar te helpen.”
Hoe doe je dat precies?
Arno: “Door de juiste vragen op te werpen. Bijvoorbeeld: waarom heb je ooit gekozen voor een job in de toeristische sector? Daar kregen we veel mooie antwoorden op. Niemand sprak over geld verdienen, wel over een passie en een drive. Die mensen hebben een hart voor gastvrijheid, of zijn trots op hun streek en willen daarmee aan de slag. We lieten de deelnemers ook vertellen over hun eigen reiservaringen. Daardoor ga je nadenken over wat je zelf belangrijk vindt, wat een meerwaarde levert. En dat is een goed uitgangspunt om verder te werken richting Reizen naar Morgen.”
Was dat idee nieuw voor de meeste deelnemers?
Arno: “Absoluut niet. Reizen naar Morgen is echt geen nieuwe uitvinding. De meeste deelnemers beseffen al goed dat toerisme meer is dan cijfertjes en groei. Het gaat ook over bijdragen aan een bepaalde plek. We vroegen de deelnemers naar voorbeelden van concrete projecten waarin ze een meerwaarde hebben gecreëerd door samen te werken met bewoners, of met ondernemers uit de buurt. We kregen meteen een dozijn prachtige voorbeelden terug. Je ziet het dus al in de praktijk, zonder dat er noodzakelijk een etiket ‘Reizen naar Morgen’ aan vasthangt. Het is kwestie om die goede voorbeelden te gebruiken, en zo samen verder te gaan richting de toekomst.”
Elies Maegh – “Niet op je eigen eilandje blijven zitten”
Het Lerend Netwerk heeft impact. Niet enkel op de deelnemers, maar ook op de organisatie. Dat ondervond ook Elies Maegh. Zij is medewerker educatie en communicatie bij Hidrodoe in het Netepark in Herentals. Dat is een interactief doe-centrum over water, dat de bezoeker helemaal vrij laat om zelf te experimenteren. Elies zelf maakte geen deel uit van het Lerend Netwerk, haar manager Hilde De Laet wel. En die kwam vol enthousiasme terug uit dat traject.
Elies: “Mijn diensthoofd Hilde De Laet nam deel aan twee Lerende Netwerken: eentje met als thema Iedereen verdient vakantie, en ook die rond Reizen naar Morgen. Hilde is nogal enthousiast van nature en nu kwam ze ook telkens met heel gemotiveerd terug van die momenten. De eerste keer weet je natuurlijk niet goed wat je kan verwachten van zo’n nieuw traject, maar het heeft toch zijn waarde gehad.”
Hebben die Lerende Netwerken al een impact gehad op de organisatie?
Elies: “Het eerste, over vakantieparticipatie, zeker wel al. Traditioneel komt een groot deel van ons publiek uit de middenklasse, de zogezegde meerwaardezoekers. Door in te zetten op vakantieparticipatie hebben we dat kunnen veranderen. We hebben verschillende workshops op poten gezet, waardoor we een zeer divers publiek hebben gelokt. Daar worden zowel wij als de bezoekers beter van. Die impact zie je dus al duidelijk. Over Reizen naar Morgen is die impact moeilijk meteen concreet te maken. Op lange termijn zal die er wel zijn, omdat het ons doet nadenken over het thema. En dat is ook de bedoeling.”
Het Lerend Netwerk staat voor leren van elkaar. Een werkwijze die bij Hidrodoe past?
Elies: “Absoluut. Het kan niet de bedoeling zijn dat je op je eigen eilandje blijft zitten. Dan bekijk je de dingen toch altijd vanuit hetzelfde perspectief, blijf je hetzelfde recept uitproberen. Het is heel verfrissend om eens de mening of het idee van een ander te horen. Ook daarover was Hilde bijzonder enthousiast.”
Geert Goffin – “Kleine schakels in een prachtige verbinding”
Het Lerend Netwerk is er voor iedereen, welke rol je ook bekleedt in de toeristische sector. Geert Goffin van gast-vrij is daarvan het perfecte voorbeeld. Geert is een enthousiaste, warme gastvrouw in drie vakantiewoningen in Riemst. Daar ontvangt ze toeristen uit binnen- en buitenland met open armen. Als ‘klein schakeltje’ binnen de toeristische sector zat ze in het Lerend Netwerk aan tafel met diensthoofden en directeurs. Samen gingen ze op zoek naar de oplossingen voor morgen.
Geert: “Ik maak enorm graag deel uit van het Lerend Netwerk. Er was meteen een heel leuke vibe binnen die grote groep mensen. De coaching van Arno en Luc zorgt ervoor dat iedereen zich meteen op zijn gemak voelde. Je voelde een grote openheid. Als gastvrouw van vakantiehuisjes kon ik daar heel vlot en open contact hebben met een toeristisch diensthoofd van een grote stad. Bijzonder verfrissend.”
Wat heb je bijgeleerd op dit traject?
Geert: “Ik heb mijn kijk op toerisme wat bijgesteld. Het idee dat toerisme een product is, dat ergens als afgewerkt product wordt gemaakt, dat moet weg. Toerisme is eigenlijk een levend organisme waar we allemaal deel van uitmaken. Als gastvrouw ben ik één schakeltje. Samen met al die andere schakeltjes kunnen we een prachtige verbinding maken. Dat geldt niet enkel voor de mensen in de toeristische sector, maar ook voor de buurtbewoners, ondernemers, enzovoort.”
Hoe breng je dat als gastvrouw in de praktijk?
Geert: “Ik probeer mijn gasten die inzichten ook aan te reiken. Sowieso bied ik hen een welkomstpakketje aan, zoals je dat op veel plaatsen krijgt. Daar heb ik nu een soort vragenspel aan verbonden. Mijn gasten krijgen een aantal vragen die we tijdens het Lerend Netwerk ook kregen voorgeschoteld: vertel over een fijne vakantieherinnering, en leg uit waarom die zo fijn was. Zo probeer ik hen te laten nadenken en connecteren. Ik hoop dat er zo mooie momenten naar boven komen. Daarnaast heb ik op onze website een extra pagina toegevoegd, waar ik de lokale hotspots uitlicht én de link leg naar ondernemers uit de buurt. Als extraatje kunnen mijn gasten beroep doen op een kok-aan-huis, een babysitter, of zelfs een hondensitter. Overdag kan het beestje mee op uitstap, ’s avonds komt-ie terecht in de goede handen van iemand die er gepassioneerd mee bezig is. Ook heb ik intussen contacten gelegd met enkele taxi-ondernemers uit de buurt. Dat zijn allemaal mensen waarmee ik een klik heb, en die hun best doen om de beleving nog beter te maken.”
Je klinkt zeer overtuigd van deze inzichten, welke toekomstplannen heb je nog?
Geert: “Ik wil deze ideeën graag verder verspreiden, ik hou sowieso wel van connecteren en netwerken. Zo hebben we in Riemst intussen ook de verschillende logies samengebracht. We hebben een werkgroepje opgericht en komen om de twee maanden samen in een van de logies, samen met het diensthoofd van Toerisme Riemst. Dan bespreken we hoe we de dingen aanpakken en leren we onze collega’s en vrienden beter kennen. Zo proberen we ook elkaar verder te inspireren.”
Noëlle Opdebeek – “Wat ooit een idee was, loopt nu als een trein”
Noëlle Opdebeek was razend enthousiast over het Lerend Netwerk rond Reizen naar Morgen. Zij werkt voor het ModeMuseum (MoMu) in Antwerpen en is er vandaag event manager. Noëlle dacht al langer na over een aantal projecten rond specifieke doelgroepen, bijvoorbeeld mensen met dementie, of blinden en slechtzienden. Ze hoopte extra inspiratie en slagkracht te vinden in het Lerend Netwerk. Ze drong zelf aan om deel te mogen nemen. Dat mocht, en vandaag plukt ze er al de vruchten van.
Noëlle: “Ik geloof erg in het idee van Reizen naar Morgen. Als sector moeten we daar grondig over nadenken. Ik hoopte in het Lerend Netwerk een aantal tools te vinden die me vooruit helpen. Ik had al enkele concrete plannen in mijn achterhoofd. Het Modemuseum is nu gesloten voor renovatie en uitbreiding. Bij de heropening wil ik graag een aantal activiteiten lanceren voor mensen met een beperking: blinden en slechtzienden, en een project voor mensen met dementie. Zo willen we mensen, en dan in het bijzonder een aantal specifieke groepen, betrekken in wat wij doen. Dankzij het Lerend Netwerk heb ik die plannen veel sneller kunnen ontwikkelen.”
Hoe heeft het Lerend Netwerk je daarbij geholpen?
Noëlle: “Ideeën botsen soms op weerstand. Het is vaak niet eenvoudig om mensen te overtuigen, of warm te maken. Tijdens het Lerend Netwerk kon ik daar heel open over praten met de andere deelnemers. Vooral in de leergroepen ging dat erg goed. Ik voelde me daar in een veilige ruimte, waar ik vrij kon spreken. De respons die ik kreeg, werkte enorm bevrijdend. Andere deelnemers gaven advies of suggesties, vanuit hun eigen standpunt. In het Lerend Netwerk staat dat los van functies, rang of hiërarchie. Iedereen is er gelijk en werkt samen naar een doel toe. Dat maakt een wereld van verschil.”
Wat heeft dat in de praktijk opgeleverd?
Noëlle : “Wat vroeger ideeën waren, zijn nu projecten die vorm krijgen. Geïnspireerd door het Lerend Netwerk kon ik mijn plannen heel open bespreken met collega’s. Ik heb contacten gelegd met woonzorgcentra in onze buurt en met een aantal hogescholen. Ik hoopte studenten ergotherapie te kunnen overtuigen in dit project te stappen. En dat lukt wonderwel. Vandaag zijn er al projecten opgestart met vier verschillende hogescholen, elk met hun eigen accenten. We werken aan een aanbod, specifiek rond mensen met dementie. In het kader daarvan komt er ook een masterstudent stage lopen én een eindwerk maken. Zonder het Lerend Netwerk zouden we daar misschien ook wel zijn geraakt, maar het zou véél langer hebben geduurd en veel moeizamer zijn verlopen.”
Wanneer zien we de resultaten?
Noëlle: “De projecten worden nu volop opgestart. Ik wil ze graag lanceren na onze heropening, bij voorkeur tijdens de Werelddementieweek. Het zou schitterend zijn als we dan ons project voor mensen met dementie kunnen voorstellen.”
Stephen Lodewyck – “De knuppel in het hoenderhok gegooid”
Voor Stephen Lodewyck van Westtoer, het West-Vlaams provinciebedrijf voor toerisme, is en was het Lerend Netwerk een waardevol traject. De voorbije jaren boog hij zich als projectmanager vooral over de herdenkingen van de Groote Oorlog in de Westhoek. Daarin probeerde hij al zoveel mogelijk bewoners en ondernemers te betrekken. Met succes, bovendien. In het Lerend Netwerk leerde hij nog meer stilstaan bij de rol die bewoners kunnen spelen in een toeristische bestemming.
Stephen: “Duurzame toeristische ontwikkelingen komen steeds prominenter in beeld. We zijn daar zelf al een tijdje mee bezig, zij het voorzichtig. In Brugge, aan de kust, maar ook in de rest van de provincie: welke richting moeten we uit? Wat doen we met de sociale, ecologische en duurzame aspecten van toerisme? Het Lerend Netwerk sluit daar perfect op aan. Ik was dus erg geïnteresseerd om deel uit te maken van dit traject.”
Liep dat meteen van een leien dakje?
Stephen: “In het begin ging het wat onwennig. Je zit tenslotte samen met een grote groep mensen die je van haar noch pluim kent. Maar dat gevoel verdween heel snel, mede dankzij de begeleiding van coaches Arno en Luc. Er groeide heel snel een vertrouwensband tussen de deelnemers. Je voelde een connectie met die andere mensen uit de sector, die zich allemaal dezelfde vragen stellen. Ik was bij de starttweedaagse in Gent. Je start er als wildvreemden en 48 uur later eindig je als een hechte groep.”
Wat heb je geleerd in dit traject?
Stephen: “Veel (lacht). Maar dan vooral het belang van de bewoners in onze toeristische regio’s. Als ik eerlijk ben, is dat bij ons nog een blinde vlek. Tijdens de gesprekken in het Lerend Netwerk, vertelden we over onze eigen ervaringen. Je hoorde erg vaak dezelfde dingen terugkeren: het is heel mooi om in een historische stad een prachtige kathedraal te bezoeken. Maar de superpersoonlijke ontmoetingen die je daar hebt met de bewoners, de gesprekken die je daar voert, zijn even onvergetelijk. Die ervaringen zijn een persoonlijke verrijking. Dat is een belangrijk inzicht, waar we mee aan de slag willen.”
Zullen die inzichten de manier van werken bij Westtoer helemaal omgooien?
Stephen: “Ik heb de tijd nog niet gevonden om over dit traject diepgaand terug te koppelen binnen Westtoer, dus ik spreek voor eigen rekening. Maar om op je vraag te antwoorden: op de korte termijn niet, op de lange termijn misschien wel. Tenslotte hebben we het hier vooral over de grote lijnen. Je gaat na het Lerend Netwerk niet naar huis met de blauwdruk van een concreet stappenplan. En dat is ook niet de bedoeling. Wel denk ik nu dat dit de richting is waarin we verder kunnen, en dat we daar eigenlijk al mee bezig waren.”
Op welke manier?
Stephen: “De voorbije tien jaar hadden we een groot project rond de herdenking van de Groote Oorlog. Daarin hebben we de ondernemers in onze regio erg nauw betrokken. Gezien het thema, wilden we dat erg respectvol benaderen. Door die ondernemers mee te nemen in dat verhaal, zaten zij ook op die lijn. Zo vermeden we dat ze het onderwerp misschien te commercieel of minder respectvol zouden behandelen. Eigenlijk past dat perfect in Reizen naar Morgen. Op dat spoor moeten we verder.”
Welke volgende stap moet de sector nu zetten?
Stephen: “Toerisme Vlaanderen gooide de knuppel in het hoenderhok, nu is het aan de mensen en organisaties binnen de sector om met die ideeën aan de slag te gaan. Om zelf ook die oefening te maken en concrete plannen uit te stippelen. Ik kan het iedereen aanraden.”
