De Kortrijkse kanunnik Rogier Braye voelt zijn einde naderen. Om zijn liefde voor God en voor de Onze-Lieve-Vrouwekerk in zijn stad te vereeuwigen, bestelt hij een schilderij met als thema De Kruisoprichting. Het mag wat kosten. De Antwerpse topkunstenaar Antoon Van Dyck levert het werk in 1631. Naast de koopsom krijgt Van Dyck een pakje heerlijke wafeltjes toegestuurd, waarvoor hij de kanunnik bedankt in een bewaard gebleven brief. Braye overlijdt in 1632.
Dat verhaal is een mooi voorbeeld van de rijke storytelling achter het project Vlaamse Meesters in Situ. Het stelt een 45-tal kunstwerken in de spotlights. Ze zijn her en der in Vlaanderen verspreid, zowel in steden als dorpen. Gemeenschappelijke factor is dat ze zich nog altijd op dezelfde plaats bevinden waarvoor ze oorspronkelijk bedoeld waren.
Dankzij een interessante website en verschillende routes zijn die kunstwerken sinds 2019 goed ontsloten. Openbaar Kunstbezit Vlaanderen zette het project op. Toerisme Vlaanderen ondersteunt het. Het beantwoordt aan de filosofie van Reizen naar Morgen: optimale beleving, spreiding van toeristen naar onvermoede pareltjes van Vlaams erfgoed, groei van geïnteresseerde toeristen, voordelen voor ondernemers en horeca en een band met inwoners. Want vaak geven vrijwilligers of gidsen immers een woordje uitleg, naast de goed gedocumenteerde infozuilen die overal aanwezig zijn.
Vlaamse Meesters in Situ doet ook deuren open die nu gesloten zijn. Je wordt ontvangen in kerken, kapellen, kloosters, begijnhoven, kastelen en stadhuizen waar schilderijen van Vlaamse Meesters uit de vijftiende, zestiende en zeventiende eeuw nog altijd te bewonderen zijn op hun oorspronkelijke plaats. Je vindt de weg naar deze unieke plekken, weg van de platgetreden drukke paden. Het gaat elke keer om verborgen parels, soms in de Vlaamse kunststeden, maar vooral ook in kleinere steden en weggestoken dorpjes zoals Deerlijk, Zaventem, Geel, Lennik of Hemelveerdegem.
Sommige kunstwerken zijn voor de gelegenheid gerestaureerd en via indrukwekkende digitale opnames kun je ze ook op scherm in detail ontdekken.
Door de sites te verbinden tot routes worden ook de ondernemers zoals lokale horeca, fiets- en bootverhuurders betrokken in het project.
De vaak onbekende werken zijn ware ontdekkingen, net als de plaatsen waar ze eeuwenlang ver van alle aandacht een onderkomen hadden. In beeld en woord brengt het in-situ-verhaal de bezoeker heel dicht bij de schilderijen en wijst het op de sublieme manier waarop Vlaamse meesters rekening hielden met de plaatsen waarvoor hun werken bedoeld waren en nog steeds zijn. Die achtergrondverhalen zijn telkens uniek.
Ook persoonlijke verhalen van plaatselijke inwoners die hun band met de plek en het kunstwerk omschrijven, werden opgenomen in de digitale ontsluiting. Dat maakt de beleving extra intens. Een zogenoemd pelgrimsboek, dat bij elk bezoek aan een van de meesterwerken aangevuld kan worden, vormt een leidraad om uiteindelijk alle meesterwerken te bezoeken.
Het project wordt in samenwerking met Toerisme Vlaanderen verdergezet. Er loopt een onderzoek om dit concept breder uit te werken en extra sites toe te voegen.
Uitgelichte afbeelding @ Art in Flanders
