– Dit artikel komt uit het magazine ‘Reizen naar morgen‘.
Reizen doet iets met ons. Vakantie, op reis gaan, toerisme … de gedachte alleen al spreekt tot de verbeelding. We verlangen naar die momenten en denken er vaak aan terug. Sommige ervaringen laten een groter spoor in ons leven na dan andere. Wat of wie speelt hierin een rol? Wat maakt dat sommige ervaringen voor altijd bij ons blijven? Om te leren uit echte verhalen gingen 24 studenten en 20 medewerkers van Toerisme Vlaanderen op pad om hun oor te luister te leggen en meer dan 1600 ervaringen te sprokkelen. Vincent Nijs en Greet Vandenrijt lichten enkele inzichten toe die het beeld van de kracht van reizen naar boven brengen.
— Vincent Nijs en Greet Vandenrijt
De intense beleving van een plek
De belangrijkste factor voor een krachtige reiservaring is de intense beleving van een plek. Dat blijkt uit 50% van de reisverhalen. In de eerste plaats spreekt de cultuur (levensstijl en waarden) en socio-politieke-economische situatie (22%) het meest aan. Daarnaast laat het beleven van de natuur (18%) en van kunsten en erfgoed (11%) ook een zeer sterke indruk na. Reizigers worden getroffen door de overweldigende schoonheid van de natuur, door de kunde van de mens, door de aantrekkelijkheid van een levensstijl … Maar ook de confrontatie met armoede, oorlog en terreur, onveiligheid en milieuschade maken diepe indruk. Het anders en/of onbekend zijn speel een centrale rol in de intensiteit van de beleving van de plek. De verhalen leren ons dat ons ‘anders zijn’ vaak in heel kleine dingen zit, die wij als gewoon of alledaags beschouwen zoals leren fietsen, een pakje friet eten op straat, het multiculturele straatleven … Het helpt ons ook om die kleine dingen, die wij niet meer zien, terug te waarderen.
Warme ontmoetingen met mensen
Ontmoetingen spelen in 30% van de verhalen een centrale rol. Het zijn niet de bombastische ervaringen die memorabele momenten maken, maar de kleine, warme momenten en ontmoetingen met andere reizigers, bewoners, gidsen, taxichauffeurs of andere mensen uit de toeristische dienstverlening. Ook al is het contact vaak kort, toch kan er een sterke verbondenheid ontstaan tussen mensen. Er worden soms banden gesmeed die tot lang na de reis standhouden. Wat verrast is het anders zijn van de mensen die men ontmoet, maar vooral ook de hartelijkheid. Een oprechte verwelkoming, betrokkenheid en behulpzaamheid die verder gaat dan verwacht. De houding van de gastheer of vrouw maakt dus een enorm verschil. Mensen die hun plek kennen, daar fier op zijn en er graag gasten ontvangen laten een sterke indruk na. Deze luisteroefening toont dat in toerisme elke ontmoeting een significant moment kan zijn dat zich in de herinnering van een reiziger nestelt. Ook de nauwere band met het eigen reisgezelschap staat centraal. Heel wat verhalen gaan over hoe het doorbreken van routine en de tijd en context voor lange gesprekken, ertoe leiden dat men elkaar anders leert kennen. De reizigers doorbreken oude rollenpatronen en ontdekken nieuwe kanten van elkaar.
Uitdaging, inspiratie, anders kijken, vertraging, reflectie
In 1 op 5 verhalen is de activiteit of de reisformule een bepalende factor in de impact van de reiservaringen. Het gaat hier over activiteiten die ons uitdagen om fysieke of mentale grenzen te verleggen of die ons inspireren en bijdragen tot persoonlijke groei of een betere wereld. Reisformules die aanzetten tot ontspanning, tot ontmoeting en onderdompeling in natuur en cultuur, die ons anders laten kijken naar een plek en mensen, werken een impactvolle reiservaring in de hand. Het kan gaan over fietsen en wandelen, lange boot- en treinreizen, rugzakreizen … Tijd hebben om letterlijk ‘even stil te staan’ bij wat men beleeft en te reflecteren is daarbij van cruciaal belang.
De kracht van het reizen
Impactvolle reiservaringen gaan gepaard met sterke emoties. Mensen voelen zich overweldigd, verbonden, ontroerd, geïnspireerd, trots … Deze sterke emoties zorgen ervoor dat de ervaring ook lang blijft nazinderen na de reis. De impact is overwegend positief (92%) en vaak groot. 4 op de 10 ervaringen hebben tot op vandaag nog ‘heel veel’ of ‘veel’ impact. Nog eens bijna 4 op de 10 hebben ‘redelijk veel’ impact. Reizigers krijgen nieuwe inzichten, een ander wereldbeeld, meer zelfkennis en zelfvertrouwen. Ze voelen een grotere verbondenheid met anderen. Op basis daarvan gaan ze soms andere levenskeuzes maken en anders handelen. Reizen draagt dus de kracht in zich om diepe en positieve veranderingen teweeg te brengen bij mensen én hun omgeving.
Uit de analyse van de meer dan 1600 ervaringen blijkt dat 3 elementen bepalend zijn voor een impactvolle reiservaring:
- de beleving van een plek (groen)
- de ontmoeting met mensen (roze)
- activiteiten of reisformules die inspireren, uitdagen of uitnodigen tot het ‘anders’ beleven van een plek en zijn bewoners. (blauw)
Deze bevindingen zijn slechts een inleiding tot de resultaten van het grootschalige luisteronderzoek. Benieuwd naar de rest van het onderzoek en de verhalen? Lees het volledige rapport hier.
Reiservaring: Zingeving in de Noorse natuur
“Op een beeldschone wildkampeerplek in Noorwegen zat ik ’s avonds alleen aan de oever van een stroompje te mijmeren. Plots werd ik bevangen door een gevoel van overweldiging. Ik realiseerde mij dat ik op een plek zat — rotsen, water, mos, waterval — die daar al vele eeuwen, misschien zelfs millennia was.
Ik voelde mij opgaan in een groter geheel, de kosmos. Een heel mooi, dankbaar en vervullend gevoel. Deze ervaring heeft mij nadien ook doen inzien dat het wel degelijk mogelijk is om een spirituele ervaring op te doen, los van geloof en religie. Het sterkt me nu zelfs bij mijn werk in het ziekenhuis waar ik zorg voor zieke mensen.”
Reiservaring: Al fietsend nieuwe ervaringen opdoen
“Na een zware ziekte stelde ik als doel om in enkele dagen van bij ons thuis in Limburg naar zee te fietsen in groepsverband. De fietstocht was een hele uitdaging, ook omdat het weer niet ideaal was. Toen we na 3 dagen in de gietende regen in Cadzand aankwamen, gaf dat mij een overweldigend gevoel van blijdschap om dit fysiek terug te kunnen. Sindsdien gaan we vaak op fietsvakantie, als koppel of met een groep, en ontdekken we de wereld op een andere manier. Het koppelen van het sportieve aan het ontdekken van nieuwe plaatsen is voor mij erg verrijkend.”
Zware kost voor het ontbijt
“We zijn met de vrienden op reis geweest naar Kroatië. Tijdens het ontbijt in ons appartementje zijn we op het onderwerp ‘grootouders’ gekomen. Iedereen vertelde zijn verhaal: oma met alzheimer, grootouders nooit gekend, opa die altijd ruzie maakt, … Na een paar traantjes weg te pinken, voelden we ons allemaal opgelucht. Ik denk dat we op die reis allemaal een andere kant van elkaar hebben leren kennen. We waren al meer dan 6 jaar bevriend met elkaar en toch waren dit dingen waar niemand van ons eerder over had gepraat.”
STILVALLEN
Neem ons mee naar een ogenblik tijdens een reis dat voor jou belangrijk was. Vertel ons over een moment dat je vandaag nog koestert. Wat gebeurde er? Wie was bij jou? Waar was je? Welke klanken, geuren en kleuren waren er? Was er schoonheid, kunst, natuur? Wat voelde je? Wat voel je nu je er weer over vertelt? Welke impact heeft die ervaring nog op je leven vandaag?
