In de Zonnegloed in Vleteren krijgen verwaarloosde en mishandelde dieren een nieuwe thuis. Ook bezoekers zijn er welkom en beleven er een fijne dag. Maar dit is geen gewoon dierenpark. “Wij willen mensen vooral laten nadenken over onze omgang met dieren”, zegt bezieler en oprichter Karel Ackaert.
Een smalle weg leidt door de stille dorpskern van Oost-Vleteren en langs groene weides tot aan een groot maisveld. Een bordje ‘De Zonnegloed’ en een handvol geparkeerde auto’s: hier moet het zijn! In De Zonnegloed woont Uli, een bruine beer, die als dansbeer op een elektrische plaat werd gezet. Fibi, een berberaapje, verkocht op de markt in Marrakech, om dan verdoofd en getapet als een worst het land buiten gesmokkeld te worden. En Nila, de nijlvaraan, achtergelaten in een container op een Mexicaans vrachtschip. In De Zonnegloed vonden deze vaak beschadigde en getraumatiseerde ‘tweedehandsdieren’ een viersterren onderkomen bij Karel Ackaert, zijn gezin en hun 13 medewerkers.
Een hart voor de natuur
Aan de basis van De Zonnegloed lag geen strak business plan, ook al was oprichter Karel Ackaert in een vorig leven actief als financieel adviseur. Wel heel veel liefde voor de natuur, een flinke portie idealisme en de vaste wil om iets te betekenen voor onze maatschappij én voor de natuur.
Dat engagement kreeg aanvankelijk in de jaren ’90 de vorm van een educatieve kinderboerderij annex jeugdverblijf. Hier kregen kinderen en jongeren liefde en respect voor onze planeet en voor dieren ingelepeld. Ze leerden er over biolandbouw en landbouw in de derde wereld. En in de keuken werd met bio en fair trade producten gewerkt. “De voorbereiding van een educatief pakket over dierenwelzijn bracht mijn vrouw en mij in verschillende dierenopvangcentra in binnen- en buitenland. De verhalen over dierenleed en mishandeling die we daar hoorden lieten ons niet los. Zo troffen we bijvoorbeeld bij Stichting Aap een aapje aan, dat door een privé-eigenaar als huisdier werd gehouden. Op een dag heeft hij zijn baas gebeten, waarop die hem opsloot in een hok in de kelder. Hij kreeg elke dag koffiekoeken – overschotjes uit de bakkerij van de eigenaar. Maar apen zijn geen huisdieren!”, beklemtoont Karel. “Ze leven in het wild in de vrije natuur en in groep. Dit aapje werd geroofd door stropers en gescheiden van zijn moeder. Om dan bij een privé-eigenaar opgesloten te worden in een donker en klein hok in de kelder en gevoed te worden met eten waar hij blind van wordt!”
SOS – dieren in nood
“We raakten hoe langer hoe meer overtuigd dat we iets wilden doen aan dit dierenleed”, gaat Karel verder. “We wisten alleen niet goed wat. Tot we op een dag telefoon kregen van Stichting Aap in Nederland. Of we geen 4 wasberen konden opvangen in onze boerderij? Daar hebben we niet aan getwijfeld. Niet veel later volgden – na sluiting van een dierentuin in Duitsland – otters en lynxen. En zo hebben we in 2011 de kinderboerderij omgevormd tot een ‘sanctuary’ waar verwaarloosde wilde dieren, die niet terug naar de natuur kunnen, definitieve opvang krijgen. Vandaag leven hier 132 diersoorten en 425 dieren. Het gaat om apen, roofvogels, reptielen, beren, lynxen, zebra’s, antilopen, … Hun individuele verhaal, het ene al schrijnender dan het andere, kan je lezen op de bordjes bij hun verblijfsruimte. En dat komt binnen!”
Eindstation
Want dit is geen dierentuin en ook geen tijdelijk opvangcentrum. Hier komen dieren terecht voor wie elders geen plaats is. Het gaat immers om dieren ‘zonder papieren’ – hun herkomst is in 90% van de gevallen onbekend – waardoor ze niet in aanmerking komen voor kweekprogramma’s in een dierentuin. Ze werden gehouden als huisdier, werkten in een circus, komen uit inbeslagnames, … Vaak zijn ze getraumatiseerd en functioneren ze niet goed in groep, of zijn ze gehandicapt. De Zonnegloed is hun eindstation, het alternatief is euthanasie. Hier kunnen ze blijven tot hun laatste dag, omringd door de beste zorgen van professionele dierenverzorgers en honderden vrijwilligers. “Er zijn bij onze bewoners heel wat zorgenkindjes. Ze vragen speciale medicatie en voeding, hun verzorging is tijdrovend. En dan is het voor ons ook heel bijzonder als we dieren zien heropleven”, zegt Karel. “Zo is Elena, een beer uit Bulgarije, me altijd bijgebleven. Ze draaide de hele tijd in rondjes – waarschijnlijk de grootte van haar vroegere hok – maar na een tijdje bij ons verdween dat gedrag grotendeels. Dat geeft zoveel voldoening.”
Bewoners en bezoekers: twee handen op een buik
“Het welzijn van onze bewoners staat hier centraal”, zegt Karel. “Maar bezoekers zijn zeker welkom, om niet te zeggen onmisbaar. We krijgen geen subsidies en het onderhoud van onze dieren kost handenvol geld. Een grote katachtige opvangen kost ongeveer 1000 euro per maand aan voeding, medicatie, verzorging, … En dan hebben ze nog geen dak boven hun hoofd. Met een inkomticket voor De Zonnegloed koop je dus een stukje dierenwelzijn.” Ook op andere manieren kunnen bezoekers bijdragen. “We bieden de mogelijkheid aan om tegen betaling een dagje mee te draaien met een dierenverzorging. Het geeft een bijzondere inkijk in het leven en de gewoontes van dieren en wat er bij verzorging allemaal komt kijken. Een ervaring die mensen niet snel vergeten. Of je kan een dier adopteren voor 50 euro per jaar, waardoor je een persoonlijke band met het dier krijgt. Natuurlijk zijn we ook heel blij met de vele vrijwilligers uit de buurt die meehelpen met bijvoorbeeld het schoonmaken van de hokken, het klaarmaken van de voeding of het onthaal. Ook zelfgemaakte speeltjes voor dieren zijn welkom.”
“Je wordt echt warm van het verhaal: je leert als bezoeker veel over de habitat, de status van bedreigde dieren en hoe ze terecht zijn gekomen in het asiel. Ik was zo betoverd dat ik een dier financieel geadopteerd heb. Bovendien is het een fijne ‘attractie’, de dieren worden goed verzorgd en zitten in mooie ruimtes.” – Bernadette,
1 september 2020
“We willen mensen naar huis laten gaan met een groter bewustzijn over hoe we soms – zonder nadenken – met dieren omgaan, enkel voor ons vermaak. Een bezoekster vertelde me dat ze vroeger op de foto ging met een berberaapje op de markt in Marrakech, maar dat ze dat nooit meer zou doen, wetende dat dat aapje vermoedelijk door stropers weggeroofd werd bij zijn moeder. Sensibilisatie rond dierenwelzijn en educatie is sowieso ook een belangrijk doel van De Zonnegloed. Voor scholen hebben we lespakketten voor alle leeftijden, met dierenverhalen voor de allerkleinsten, speurtochten en discussiemateriaal voor de ouderen.”
En toen kwam Corona
“Grote reclamebudgetten hebben we niet. We draaien voornamelijk op mond-tot-mondreclame. We waren nog maar net terug opgestart na de wintersluiting, toen we midden maart in lockdown moesten. Onze voedselvoorraden waren na de winter ernstig geslonken en een financiële buffer hebben we als vzw niet. Het water stond ons en onze dieren aan de lippen. Nog twee weken en dan was het op. We trokken aan de alarmbel en reportages op tv en in kranten leverden gelukkig heel wat gulle giften en nieuwe adopties op. De solidariteit van de mensen was echt hartverwarmend. Ook onze naambekendheid nam toe. Vandaag hebben wij een derde meer bezoekers dan voor de lockdown.” En die bezoekers komen al lang niet meer uit de onmiddellijke omgeving. Een verblijf aan zee met een uitstapje naar De Zonnegloed is immers perfect haalbaar. En dan kan je niet zover hier vandaan ook nog eens – in situ – genieten van een goede West-Vleteren. “Houdt die groei geen gevaar in voor de leefbaarheid van de plek voor de dieren?”, vraag ik. “Neen”, zegt Karel, “want dat blijft voor ons altijd prioritair. Het verplichte online reserveringssysteem dat we na onze heropening hebben geïnstalleerd, laat toe om de bezoekersstroom optimaal te beheren. Als we merken dat onze dieren meer rust nodig hebben, dan aanvaarden we minder boekingen. Twee dagen per week zijn we sowieso ook dicht en er is een wintersluiting. Daarnaast verliezen we ook de gezondheid van de bezoekers niet uit het oog. Wij kunnen hier – de oppervlakte van het park in acht genomen – 1350 bezoekers in veilige omstandigheden ontvangen. Vandaag zijn dat er gemiddeld 750, dus dat mogen er nog wat meer zijn”, lacht Karel. “Het valt ons ook op dat wij niet – zoals andere parken – te maken krijgen met vandalisme of zwerfvuil. Onze website zegt waar wij voor staan en wij krijgen bezoekers over de vloer die daar respect voor hebben.”
Natuurlijk, duurzaam
Respect voor de planeet wordt in De Zonnegloed ook tastbaar gemaakt door het gebruik van hernieuwbare energie, een grote waterzuiveringsinstallatie, gebruik van duurzame houtsoorten, bio en fair trade onderhoudsproducten, duurzame gifts in de shop, … “We doen ons best om zo duurzaam mogelijk te werken”, vertelt Karel. “Bouwmaterialen kopen we uiteraard van lokale handelaars en producenten. Onze catering op het terrein is ook beperkt, maar er zijn heel wat mogelijkheden in de omgeving. En ik jeun mijn buren dat van harte”, lacht hij.
Toekomstdromen
Karel is een tevreden man als hij gewoon kan blijven doen wat hij nu doet: dieren een beter leven geven. De solidariteitsgiften van de vele bezoekers maken het voor De Zonnegloed opnieuw mogelijk om bijkomend dieren op te vangen. Daarvoor wil hij een aantal hectaren grond bijkopen. Ook om wat meer parking te voorzien voor de bezoekers. “Onze grootste droom is natuurlijk om niet te moeten bestaan”, zegt Karel. “Maar daar zijn we nog lang niet. De strengere Europese wetgeving over illegale dierenhandel en het inzetten van dieren in circussen, maakt dat meer dieren ‘op straat’ belanden. Als leeuwen en olifanten niet meer mogen optreden, dan zijn ze voor circussen verlieslatend.” En zo wordt een leeuwenwagen al wel eens achtergelaten op een parking. De strengere wetgeving is een goede zaak, maar de overheid moet tegelijkertijd ook werk maken van flankerende maatregelen die de opvang van die dieren veilig stelt. En dat ontbreekt nu. Opvangcentra zitten overvol, met lange wachtlijsten als gevolg. De Zonnegloed heeft samen met collega-organisaties de noodklok geluid tijdens een conferentie in het Europees Parlement. Op dit ogenblik zijn we het enige Europees erkende sanctuary in de Benelux. We vallen onder de regelgeving van dierentuinen, terwijl onze opdracht en noden anders zijn. We vallen daardoor buiten alle subsidiemogelijkheden. We hopen dat dit kan bijgestuurd worden.
Zonnegloed
Als ik De Zonnegloed verlaat in de late namiddag, baadt het park in een warme septemberzon. De naam is goedgekozen, bedenk ik. Ook – en niet in het minst – door de bezieling van de mensen die hier werken. Deze plek drukt ons met onze neus op het dierenleed, dat wij veroorzaken door dieren – uit winstbejag of voor ons vermaak – weg te halen uit hun natuurlijke omgeving. En voor de verstoring van natuurlijke biotopen betalen we uiteindelijk allemaal vroeg of laat een prijs, of het nu de vorm aanneemt van een coronavirus, een nieuwe insectenplaag of van klimaatverandering. Goed dat deze plek ons daarbij laat stilstaan!
Foto’s door Greet Vandenrijt en De Zonnegloed
Karel Ackaert en zijn vrouw zijn mensen die niet aan de zijlijn blijven staan. Gedreven vanuit liefde voor de natuur en dieren richtten ze in de jaren ‘90 een educatieve kinderboerderij met jeugdverblijf op en daarna het dierenopvangcentrum De Zonnegloed. Hier geven ze achtergelaten en mishandelde wilde dieren een tweede leven. Ooit hopen ze overbodig te worden als opvangcentrum. En om dat te bereiken trekken ze aan de kar, op politiek vlak door betere wetgeving en bescherming te bepleiten. En vooral door oud en jong bewust te maken van het grote dierenleed.
Greet Vandenrijt houdt van reizen. Je zelf verplaatsen in een onbekende context, onderdompelen in een andere taal en cultuur, in beweging zijn, kijken vanuit een ander perspectief. Al meer dan 20 jaar werkt ze bij Toerisme Vlaanderen aan het vorm geven van een sterke reisbeleving in Vlaanderen. En om die reisbeleving ook voor iedereen mogelijk te maken. Als verhalenwever wil ze de kracht en de impact van reizen laten spreken via de verhalen van reizigers en vakantiemakers.
