– Ingrid Van Wateghem
Eenmaal ik mijn wagen parkeer aan de Abdij van Averbode overvalt de magie van de plek me. Een man in een lang wit habijt, broeder Eric Seghers, treedt me tegemoet. “Zullen we op het terras zitten of nemen we plaats in het abdijcafé?’”, vraagt hij. Wat neerkomt op kiezen tussen het unieke zicht op de abdij en de weidse omgeving of aanzitten bij robuuste lange tafels in het sobere maar sfeervolle abdijcafé met eigentijdse toetsen. Ik kies voor de laatste optie. Het volgende uur vertelt broeder Eric over de abdij en Het Moment, het toeristisch-educatief belevingscentrum van de abdij. Hij wijdt me in in de pijlers van de abdij: communio (gemeenschapszin), cultus (gebed) en caritas (dienstbaarheid) en vertelt hoe die vandaag een eigentijdse invulling krijgen. Ik merk opvallende gelijkenissen met de florerende gemeenschap, een concept dat bij Reizen naar Morgen een belangrijke plek heeft.
Het Moment, een belevingscentrum met oog voor duurzaamheid en gemeenschapszin
Eric Seghers: “Het bezoekerscentrum Het Moment is door een gelukkige samenloop van omstandigheden tot stand gekomen. Wij hadden samen met familiale en coöperatieve bedrijven een nieuwe economische activiteit opgestart. We maakten bier, kaas en brood en overwogen om binnen de abdijmuren iets te doen met deze producten. Toen we met de brouwer en zijn echtgenote langs de geklasseerde maar verloederde dienstgebouwen aan de Westpoort wandelden, ontstond het idee om dit gedeelte van de abdijsite open te stellen voor bezoekers en toeristen en hen de mogelijkheid te bieden om deze abdijproducten ook hier te proeven. Dankzij het Merodeproject werden de gebouwen gerestaureerd en kregen ze een nieuwe bestemming: Het Moment, een toeristisch-educatief belevingscentrum waar ambachten opnieuw worden beoefend. De gebouwen bieden onderdak aan een abdijcafé met huisbrouwerij, een kaasrijperij, een bakkerij en een abdijwinkel. Infodragers laten de bezoeker/toerist kennismaken met het abdijleven, de uitgeverij en de levende traditie in landbouw en voeding.”
“We willen dat de bezoekers en toeristen zich in het abdijcafé gast voelen van de abdijgemeenschap. Het is breed toegankelijk en heeft een eigen uitstraling, vergelijkbaar met de kloosterrefter van de abdij. Mensen eten en drinken er samen aan lange tafels volgens de communio (gemeenschapszin), één van de pijlers van onze abdij. De architectuur is uitgepuurd en straalt rust en eenvoud uit. Geen luidruchtige cafetariatoestanden zoals te betreuren is op andere sites. Duurzaamheid is voor ons geen containerbegrip. Zowel in het café als over de hele site voeren we een ecologisch beleid rond energie en waterzuivering. Je vindt deze duurzaamheid overigens ook terug in ons meubilair: de lange tafels zijn stevig gebouwd en bedoeld om lang mee te gaan, ook al betekenen ze een grote financiële investering.”
“In het café proeven de bezoekers en toeristen van onze eenvoudige, eerlijke en lekkere abdijproducten. Dat we voedsel aanbieden is niet zo vreemd. Onze abdijgemeenschap kent sinds eeuwen een traditie van duurzame productie van voedsel en drank. Ze herbergde al eeuwen een bakkerij, kaasmakerij en brouwerij. Haar melkveehoeve draagt bij tot verantwoorde landbouw. Het was dan ook een logische stap van de abdijgemeenschap om haar eeuwenoude economische activiteiten op een nieuwe en eigentijdse wijze in te vullen met kwaliteitsvolle producten zoals bier, brood, kaas, speculaas en peperkoek. De opbrengsten gaan naar liefdadigheidsprojecten, educatieve publicaties met een sociale meerwaarde en erfgoedprojecten.”
Onze keuken moet een smoel hebben
Eric Seghers: “In het abdijcafé willen we afstappen van de standaardproducten en fastfood. We willen onze abdijproducten en streekgebonden producten sterker uitspelen en meer seizoensgebonden gerechten aanbieden. We moeten durven kiezen en dit lekkere voedsel uit de directe omgeving niet alleen aanbieden in het bord maar ook expliciet communiceren op de kaart. Wat hebben wij met spaghetti bolognese als je een spaghetti kan aanbieden met onze eigenste abdijkaas? Ons nieuwste nagerecht is een overheerlijke appelcake met appels uit het Hageland. Wij werken met de wijn van de nabijgelegen Kapittelberg en met producten van nabijgelegen boerderijen. We willen ermee uitpakken, zonder daarom met allerlei labels te zwaaien. En ook puur uit eerlijkheid. We streven ernaar zo duurzaam mogelijk te zijn maar hebben niet de pretentie hierin perfect te zijn.”
Engagement naar de samenleving
Eric Seghers vertelt me dat de uitbating van Het Moment is uitbesteed aan Sense, een cluster van horeca-uitbatingen met sociaal talent. Wat me geenszins verwondert. De abdij heeft altijd het spirituele leven verbonden met het engagement naar de samenleving.
Eric Seghers: “Naast de zorg voor eigen gemeenschap dragen we ook zorg voor de mensen in onze nabije omgeving. We hebben altijd al mensen tewerkgesteld in de landbouw en later in de drukkerij. Nu stellen we nog steeds mensen tewerk in de landbouw en in de uitgeverij. Ook mensen met een beperking, van welke aard ook. Met de bedoeling dat ze naderhand doorgroeien naar het reguliere circuit of hier vast tewerkgesteld worden. Zodat ze een nieuwe start, een nieuw leven kunnen opbouwen. Onze sous-chef kwam als Afghaanse vluchteling in het asielcentrum van Scherpenheuvel-Zichem terecht. Hij begon hier te werken en kreeg een vaste job in de keuken. Onlangs kocht hij een klein huisje waar hij en zijn gezin hun intrek genomen hebben”
Het woord ‘gemeenschapszin’ (of communio) is reeds gevallen, maar komt terug in het gesprek.
Eric Seghers: “Een pijler van ons broederschap is de gemeenschapszin, de communio. Het betekent dat je je als persoon verbindt met God, maar ook met de anderen, met de gemeenschap. We streven met onze medewerkers en onze vrijwilligers een menselijk klimaat na en een goede groepsdynamiek. Om hen onze appreciatie te tonen, ontvangen we ze eenmaal per jaar in onze abdij en eten we allen samen in de kloosterrefter.”
Het traditionele middenveld verdampt, nieuwe ‘passionate communities’ steken de kop op
“De meerderheid van onze bezoekers en toeristen maken nog steeds deel uit van het traditionele middenveld”, vertelt Erik Seghers, “maar deze groep verdampt aan een rotvaart”.
”Een nieuwe groep bezoekers steekt de kop op: mensen die gepassioneerd bezig zijn met een of andere interesse of activiteit: kunst- en erfgoedadepten, wandelaars, fietsers, mensen die stilte en rust opzoeken.”
Eric Seghers: “Mensen die gepassioneerd zijn door religieus erfgoed bieden wij een rondleiding aan in de kerk en langs de abdijgebouwen. Mensen die minder geïnteresseerd zijn het religieuze maar meer in het abdijleven en de abdijtradities, bieden we een rondleiding op de abdij aan. Wij vertellen over de abdij en de abdijgemeenschap vandaag, gaan via de boerderij en het washuis langs de uitgeverij naar Het Moment. We bezoeken de kaasrijperij, de bakkerij en de huisbrouwerij en tenslotte Het Moment, waar we een degustatie van de Averbode-producten aanbieden. In de nabije toekomst zullen we ook meer belevingen aanbieden zoals bijvoorbeeld cursussen ‘broodbakken’. Het gaat hier om twee totaal verschillende types van bezoekers die je niet door elkaar mag halen. Al geef ik wel toe dat splitsing tussen Het Moment en de spiegelvijver van de abdij door de poort geforceerd overkomt. Misschien moeten we in de toekomst hiervoor een oplossing vinden.”
Meer en meer fietsers en wandelaars vinden ook de weg naar deze plek op het kruispunt van de provincies Antwerpen, Vlaams-Brabant en Limburg. De Abdij is één van de poorten tot het Merodegebied, dat ontstond toen prins de Merode 1.500 hectare van zijn bos- en natuurgebieden verkocht. Vandaag is het een openbaar natuurgebied met een omvang die uniek is in Vlaanderen. Je fietst en wandelt er afwisselend door bossen, velden, heide en vennen. Steeds weer een andere belevenis. De wandelaars kunnen nu al op eigen houtje de wandelingen van abt Jos en econoom Eric lopen, maar ook aansluiten bij de begeleide natuur- of stiltewandelingen.
Eric Seghers: “We zijn sinds mensenheugenis een plaats van bezinning en gebed. De laatste jaren ontvangen we meer en meer mensen die op zoek zijn naar stilte en reflectie. Naast gasten voor studie en gebed, mensen uit het onderwijs en laatstejaarsstudenten die hier op bezinning komen, stellen we onze abdij open voor mensen die yoga en zenmeditaties beoefenen. We hebben ook al enkele contacten met mensen die mindfullness-trainingen organiseren. Al moet ik toegeven dat deze nieuwe vorm van beleving van stilte en reflectie en het hiermee verbonden veranderingstraject zich in een zeer embryonale fase bevindt maar hoopvolle perspectieven voor de toekomst biedt.”
“De gelaagdheid binnen het aanbod van bezoekers en toeristen is een boeiend gegeven maar stelt ons ook voor uitdagingen. De bezoeker die een stiltewandeling maakt, zoekt een andere beleving dan de toerist die ons abdijbier en -kaas degusteert samen met zijn vrienden. Vraag is hoe we het aanbod voor de ene zo uitbouwen zonder dat het een hinderpaal wordt voor de andere. We willen de unieke sfeer en de leefbaarheid van de abdijsite bewaren en vermijden dat het domein langs alle kanten onder de voet gelopen wordt. Naar de toekomst toe overwegen we een tijdelijk kunstenparcours maar ook daar stelt de vraag zich hoe we dit kunnen realiseren zonder al te veel hinder.”
“Een groep mensen die we vooralsnog niet bereikt hebben zijn de bedrijven en multinationals. In het begin ontvingen we signalen dat ze geïnteresseerd waren om met hun buitenlandse bezoekers hierheen te komen en ze te laten kennismaken met ons unieke erfgoed en onze Bourgondische inborst, maar ze bleven weg.”
Ontzorging is een van onze prioriteiten voor de toekomst
Eric Seghers: “We hebben nog niets van onze vitaliteit verloren maar beseffen dat onze gemeenschap kleiner en ouder wordt. De ontzorging en de opvolging zijn een prioriteit op onze agenda. We willen onze eeuwenoude traditie doorgeven in de toekomst en zijn daarom op zoek naar nieuwe partners aan wie we met een gerust gemoed opdrachten kunnen toevertrouwen. Dergelijk overdracht is niet vanzelfsprekend en is al gemakkelijker voor de ene dan voor de andere. Voor sommige broeders is het een rouwproces. Een deel van deze taken wordt al waargenomen door enkele medewerkers en vrijwilligers. Zij worden ingezet voor het onthaal in het gastenkwartier van het bezinningscentrum, of verzorgen de gidsbeurten van de abdij. Over interesse mogen we niet klagen.”
“Met Sense hebben we experten inzake de horeca-beleving in huis gehaald, de toeristische invulling van onze site is een andere, aparte discipline. We weten dat er nog heel wat opportuniteiten op toeristisch vlak te vinden zijn, zowel op de abdijsite zelf als met talrijke partners in de wijde omgeving en uit verschillende hoeken. Alle hulp en expertise is welkom om samen die florerende bestemming waar te maken.”
Portretfoto’s Eric Seghers © Marcel Van Coile
Eric Seghers werd geboren in 1965. Hij studeerde Toegepaste Economische Wetenschappen aan de UFSIA en werkte als kredietonderzoeker bij de Bank J. van Breda & C°. In 1991 trad hij in de Abdij der Norbertijnen van Averbode in. Hij werd er in 1998 tot priester gewijd en werkte als begeleider van klasbezinningen. In 1999 werd hij prior van de abdij en in 2008 econoom van de abdij en parochiepriester in Meerhout-Laakdal. Al meer dan 15 jaar is hij Mentor Spiritualiteit van het Ondernemersplatform ETION Kempen.
Auteur Ingrid Van Wateghem is geboren en getogen in Brussel. Ze is verknocht aan de stad en de talloze mogelijkheden die ze biedt op cultureel en gastronomisch vlak. Ingrid startte haar loopbaan bij Toerisme Vlaanderen als prospector voor de brochure Vlaanderen Vakantieland en groeide later door als productontwikkelaar. Sinds een viertal jaar werkt ze als productmanager in het ‘Flanders for foodies’-team. Uit nieuwsgierigheid naar uitdagingen van ‘Toerisme naar morgen’ en de visie van de partners hierop, besloot ze verhalenwever te worden.
