– Greet Vandenrijt
“Ik zag dat er een grote nood was aan een autismevriendelijk toeristisch aanbod. Mijn thesisonderzoek bracht me in contact met gezinnen met een kind met autisme en al snel ging het mij dagen hoe moeilijk een uitstap maken of op reis gaan voor hen was. Ik zag ook een oplossing en ik dacht, ik ga dat gewoon doen!”
Voor mij zit Sien Depoortere, oprichtster van Toerisme voor Autisme. Nauwelijks een jaar geleden zwaaide ze af als Master in Toerisme en klinisch psychologe. Ze startte een kleine onderneming en heeft intussen ook een nominatie van stad Gent als Sociaal innovator op zak. Met zachte maar besliste stem doet ze haar verhaal.
Een stoel waar je niet mag op zitten
We hebben afgesproken in het Design Museum in Gent. Sien begeleidt hier het museumteam om de plek autismevriendelijk te maken. Het treft me dat ze een plek uitkoos waar net de vormgeving van objecten en de omgeving centraal staan. “Voor mensen met autisme is de vormgeving en organisatie van een plek zeer belangrijk. Geluiden, geuren, vormen komen soms extra hard binnen. Sociale afspraken zijn niet altijd duidelijk. Dat een stoel ook een tentoonstellingsobject is en dat je op sommige stoelen in de ruimte mag zitten en op anderen niet, is verwarrend.”
Sien werkt een eenvoudig visueel stappenplan uit om het bezoek aan het museum te voorzien van structuur. Het stappenplan benoemt ook de prikkels die bezoekers tegenkomen zodat ze zich kunnen voorbereiden en het bezoek zelf minder stresserend is. Sien: “Autismevriendelijk wil dus niet per definitie zeggen prikkelarm, maar wel voorspelbaar.”
Sesamepark
Haar grote voorbeeld zag ze in de Verenigde Staten. Toen de populaire kinderserie Sesamestreet een autistisch poppetje introduceerde, heeft dat veel losgemaakt. Kinderen op school leerden zo het gedrag van klasgenootjes met autisme beter begrijpen. Het themapark Sesamepark in Pennsylvania maakte er een punt van om als eerste ter wereld het label ‘Certified Autism Center’ te behalen. “Wat ze daar doen is fantastisch”, zegt Sien. “Goed opgeleide medewerkers, attracties ontworpen voor kinderen met autisme, rustplekken, uitgebreide info op de website, autismevriendelijke dagen … Ik droom er van om dat in Vlaanderen ook te bereiken!”
Samenwerken aan innovatie
Sien: “Samenwerken met alle stakeholders om samen iets nieuws te creëren waar mensen beter van worden, dat spreekt me heel sterk aan in Reizen naar Morgen. En dat is wat ik met mijn project ook probeer te doen: een sterk netwerk vormen met alle belanghebbenden.”
Sien werkt intensief samen met mensen en autisme en hun organisaties. “Als ik ergens vastloop zijn zij de eersten die ik contacteer”, zegt ze. Ook de samenwerking met toeristische spelers is van grote waarde voor deze jonge onderneemster. “En dan is het wel heel fijn om zoals hier in het Design Museum te kunnen samenwerken met medewerkers die openstaan voor advies en hun uiterste best doen om verbeteringen aan te brengen. Soms is er wel wat spanning tussen de creatieve vrijheid van de ontwerpers en de noden van mensen met autisme. Maar daar komen we wel uit.”
Een duwtje in de rug
Ondertussen gingen al een 40-tal attracties en musea met Toerisme voor Autisme in zee. Ik ben benieuwd naar hoe ze die samenwerking aanpakt. Hoe motiveer je toeristische ondernemers – die een business moeten laten draaien – om tijd en/of geld te investeren in autismevriendelijkheid?
Sien: “Ik krijg heel wat positieve reacties van toeristische spelers. Meer en meer ondernemers zijn niet enkel meer geïnteresseerd in commerciële aspecten, maar net in een kwalitatiever aanbod en in het verbreden van hun sociale en ecologische impact. Want het is natuurlijk niet zo dat je door die aanpassingen je omzet aan het einde van de maand spectaculair zal zien stijgen.”
“Wat mij zeker ook geholpen heeft, is de steun van Toerisme Vlaanderen. De positieve feedback van hun toegankelijkheidsexpert moedigde mij aan om de sprong te wagen. En Toerisme Vlaanderen als referentie opende deuren. Want die eerste contacten leggen vond ik toch wel spannend.”
Ook van de vzw Riebedebie kreeg Sien veel steun. Zij maakten haar project bekend bij de attracties via hun nieuwsbrief. En van Provincie Antwerpen kreeg ze een eerste concrete opdracht.
Sien: “Daarmee was ik gelanceerd! Als jonge starter heb je dat duwtje in de rug wel nodig en kan je een klankbord goed gebruiken. Ik heb ook veel gehad aan de Startersfabriek in Gent – een netwerk van jonge ondernemers – en de begeleiding van Durf Ondernemen.”
Een inclusief aanbod is kwalitatieve upgrade
Sien gelooft niet in een apart aanbod voor mensen met een beperking, vertelt ze nog. “Reizen gaat om persoonlijke verrijking, maar ook om samenzijn met familie of vrienden. Dus ik ben geen voorstander van aparte rondleidingen of een apart parcours. Maar wel om een inclusief aanbod voor een zo breed mogelijke groep te ontwikkelen. Dat zorgt voor een enorme kwalitatieve upgrade van het aanbod. Ik heb het zelf al vaker meegemaakt dat ik vanuit mijn bril van autismevriendelijkheid verbetervoorstellen deed, bijvoorbeeld voor bewegwijzering en oriëntatie, die nadien door een breed publiek werden gewaardeerd. En ook kinderen zonder autisme varen wel bij een rustig plekje in een attractie om even op adem te komen.”
Meer begrip nodig
Een tijdje geleden bezocht een gezin met een kind met autisme het Natuurhistorisch museum in Brussel. Ze gebruikten daarbij het stappenplan dat Sien ontwikkelde. Het bezoek was voor hen veel minder stresserend geweest, vertelden ze haar achteraf. Het was de eerste keer dat ze geen opmerkingen kregen van andere bezoekers of personeel.
Sien: “Mensen met autisme hebben soms met heel veel onbegrip af te rekenen. Een kind dat zich in een museum krijsend op de grond gooit kan een ‘stout’ kind zijn, maar het kan ook een kind zijn dat overprikkeld is. Vaak krijgen ze te horen: ‘Geef die kleine maar een week bij ons, dan zal hij wel getemd zijn!’ Ik heb enorm veel bewondering voor de kracht van de ouders. Hoe ze vechten om een plek voor hun kind. Er is zo weinig kennis van wat autisme betekent. Er moet nog een hele mentaliteitswijziging gebeuren. Het geeft me heel veel voldoening om daar een steentje aan te kunnen bijdragen!”
Sien Depoortere richtte een jaar geleden Toerisme voor Autisme op. Ze werkt aan het autismevriendelijk maken van toeristische attracties, musea, luchthavens. Ze ontwikkelde visuele stappenplannen voor bezoekers met autisme, adviseert site-uitbaters en geeft opleiding aan medewerkers. Met haar werk wil ze graag meer begrip voor mensen met autisme bewerkstelligen en ervoor zorgen dat ze net als iedereen op vakantie of daguitstap kunnen.
Greet Vandenrijt houdt van reizen. Jezelf verplaatsen in een onbekende context, onderdompelen in een andere taal en cultuur, in beweging zijn, kijken vanuit een ander perspectief …
Al meer dan 20 jaar werkt ze bij Toerisme Vlaanderen aan het vorm geven van een sterke reisbeleving in Vlaanderen. En om die reisbeleving ook voor iedereen mogelijk te maken. Als verhalenwever wil ze de kracht en de impact van reizen laten spreken via de verhalen van reizigers en vakantiemakers.
