“Misschien wordt het morgen beter, maar het wordt toch nooit goed”, zong Cornelis Vreeswijk in 1972 over hoe de wereld toen al in een vuilnisbelt veranderde. Hetzelfde jaar publiceerde de Club van Rome zijn legendarische rapport. Dat er al iets rotten was in the state of Denmark en overal elders, wisten we toen dus eigenlijk al allemaal. Niet alleen de wetenschappers. Iedereen, als we eerlijk zijn met onszelf. En toch is er meer dan vijftig jaar later van een systeemverandering nog geen sprake. Kees Klomp probeerde ons, professionals van het toerisme, in zijn keynote in Lamot Mechelen tijdens het Reizen naar Morgen-congres nog maar eens van diezelfde realiteit te overtuigen door er een economische laag bovenop te leggen. Gewoon business as usual zal onvermijdelijk leiden tot een diepe economische crisis wereldwijd. Niet voor een of twee jaar maar veel decennia lang. Een overtuigend discours. Er gebeurt nu eenmaal veel te weinig.
Terwijl Klomp zijn slides een na een op ons afvuurde, groeide in mijn hoofd een voor mij onvermijdelijke vraag. Hoe kan het nu dat iedereen al lang weet dat we zo aan sneltreinvaart afstevenen op een aarde waar voor de mens geen plaats meer zal zijn. En dat die realiteit ons toch niet echt wakker schudt. En op dat vlak liet Klomp mij ’s morgens toch op mijn honger zitten. Ik las en hoorde woorden als deugd, roeping, begeerte, betekenis, vervulling, die ik als ouder wordende Vlaming nog associeer met religie en kerk. Bekeer u beste ondernemers. Anders wacht u het einde van de wereld. Ja. Ok. Dat is duidelijk. Maar hoe overtuig je die miljarden die gewoon lekker voortdoen en inderdaad egocentrisch denken dat het hun tijd wel nog zal duren. Die miljarden die de afgelopen decennia lekker geconsumeerd hebben, de fat bikes kopen en met z’n allen genieten van de groei van het Nederlands BNP met 300%. Een hiernamaals in een hemel met rijstpap met gouden lepeltjes als de ultieme beloning voor goed gedrag, kan men vandaag immers nog moeilijk verkocht krijgen. Zo werkte dat vroeger nog. Nu niet meer. Hoe nu dan wel?
Tot mijn grote tevredenheid probeerde Klomp tijdens de workshop in de namiddag precies op die vraag een antwoord te formuleren. Zijn verhaal is dat van zijn boek De Regenmaker. Trek het je aan. Lever jouw bijdrage tegen beter weten in. Enthousiasmeer zo anderen dat het kan. Tot iedereen inziet dat als iedereen zijn deel doet er wel iets mogelijk is. Dan maakt de kracht van het getal uiteindelijk het ultieme verschil. Een redenering die klopt als een bus. De vraag blijft of het zo zal lukken en vooral of we zo op tijd komen? Of we zo een lawine van positief gedrag kunnen veroorzaken? Een blik op de actuele situatie in de wereld lijkt Klomp tegen te spreken. Eerst en vooral in Nederland zelf. Stikstof is niet meer echt belangrijk. Op de autosnelwegen mag weer volle gas worden gegeven. Klimaatvluchtelingen even niet dank u. En ook in Vlaanderen duwt het kersverse regeerakkoord hier op de pauzeknop. Zelfs Europees mag de green deal het nu al met iets minder stellen naar het schijnt. Het is zonneklaar dat de mensheid nu nog niet inziet dat we een verschil kunnen maken door allemaal ons deel te doen. We willen eerst en vooral houden wat we hebben. Geraken we er wel op deze manier of blijft De Regenmaker een wervend verhaal voor wie zijn persoonlijke subjectificatie al achter de kiezen heeft. Hou vol. Het tipping point komt eraan. Goed Kees. We zullen volhouden. Tegen beter weten in. Al denk ik niet dat we er zo op tijd geraken. Net zoals het Koninkrijk Gods op aarde ook nooit gekomen is. Paulus loste dat toen nog op door ons een prachtig hiernamaals te beloven als we maar braaf ons deel deden hier op aarde, maar dat gaat nu niet meer werken vrees ik. En daar kunnen geen honderd pausbezoeken iets aan veranderen. En al zeker geen zalige Boudewijn.
Kortom beste Kees. Er is nog werk aan de winkel voor de theoretici van de betekeniseconomie. We hebben behoefte aan een sneller werkende methodiek, aan een discours dat de miljarden van business as usual, van het zal mijn tijd wel duren, overtuigt om het op korte termijn helemaal anders aan te pakken. Zodat we op tijd komen. Ondertussen wroeten de Regenmakers verder. Ze waren alle vier inspirerend.
Veel groeten uit Gent. Johan.