In het Meetjesland werden in 2018 de eerste stappen gezet richting een florerende gemeenschap vanuit toerisme. Als een van de pioniers zetten de krekengemeenten Sint-Laureins en Assenede een aantal inspirerende projecten op, helemaal volgens de visie van Reizen naar Morgen. Ondertussen heeft de regio meer van dergelijke initiatieven op zijn palmares staan. Stuk voor stuk het bewijs dat een cocreatieve aanpak eraan kan bijdragen om tot een florerende bestemming te komen.
Wat begon met Proeftuinen en een internationaal uitwisselingstraject met Schotland en Roemenië, leidde uiteindelijk tot een concrete toepassing van een mooie theorie. In lijn met de principes van AppreciativeInquiry werd er gekozen voor een waarderende, cocreatieve aanpak. Het zou de rode draad worden voor heel wat projecten in het Meetjesland die een beproefd concept tot leven brengen.
Al van bij de start trok Erik Hennes mee aan de kar om de meerwaarde van toerisme te zoeken voor lokale gemeenschappen. Als gebiedscoördinator tekende hij mee de lijnen uit voor de aanpak van Reizen naar Morgen in het Meetjesland. Op de vraag hoe zo’n cocreatieve aanpak precies in zijn werk gaat, geeft hij aan dat je het eindresultaat vooral niet vooraf mag vastleggen. “Je schetst een kader, maar de inhoud moet open blijven. Die wordt samen bepaald met de groep. Het is een kwestie van: we beginnen eraan en gaandeweg krijgen de ideeën vorm. Het is als een tamelijk blanco blad waarop we samen het verhaal schrijven.” Eén manier om dat te doen is het organiseren van workshops, zoals ze in het krekengebied deden. De aanpak was simpel: er werd een open en vrij vage uitnodiging gestuurd naar bewoners, verenigingen, ondernemers… “Door te polsen naar bestaande goede ervaringen in het gebied kwamen we tot enkele kernwaarden. Van daaruit begonnen we te denken aan een gewenste toekomst. ‘Waar willen we meer van?’ Door die denkoefening te maken, kwamen we tot een twintigtal projectideeën. Dan werden er kleinere groepjes gevormd, die enkele projecten realiseerden in de praktijk.”
Cocreatie in volle bloei: voorbeelden
De stilteplekjes in Assenede zijn één projectvoorbeeld. Dit zijn geheime locaties die bijvoorbeeld logies of caféuitbaters ‘cadeau’ kunnen geven aan bezoekers wanneer zij er passeren. “Dit was eigenlijk een project dat drie keer hervormd is geweest”, zegt Erik. “Het concept werd uitgedacht tijdens de workshops en begon bij het idee van uitzichtpunten plaatsen in het krekengebied. Maar dat kwam niet van de grond en viel stil. Na een tijd had iemand een ander idee voor deze plekken: waarom maken we geen verbetering van het wandelnetwerk door afspraken te maken met de buren, de landbouwers en natuurvereniging? Er werden gesprekken gevoerd, maar ook dat geraakte niet verder. Dan dachten deze ondernemers en bewoners terug aan een ander thema uit de eerdere workshops: stilte. Zo ontstonden uiteindelijk de eerste stilteplekken in Assenede. Door de conversatie open te houden en samen te blijven zoeken kwamen we tot misschien wel nog een mooier project.”
In Oost-Eeklo, waar de ‘Varkens’ wonen, werd er dan weer een project uitgewerkt rond een oud klooster. Precorona kon je deze plek bezoeken dankzij een gidsentocht, inclusief een varken dat mee op wandel ging. Erik: “Tijdens de pandemie kon men niet meer gidsen. De boer van het varken was ondertussen overleden, dus ook dat deel ging verloren. Maar zoals je weet, werd wandelen in deze periode enorm populair. Dus dacht de gids: hoe zou ik het verhaal van deze plek anders kunnen vertellen?” De oplossing lag in een samenwerking met een lokale erfgoedvereniging die het klooster wilde gebruiken als soort van clubhuis om samen te komen. Zij zouden het opknappen en deze mooie plek kenbaar maken aan de hand van infopanelen. Ook de mensen die errond woonden, gaven hun input en boden hulp om dit waar te maken. Zo kende iemand een fotograaf, een ander kende een goede tekstschrijver, er werd samengezeten met omliggende horeca… Omdat ze creatief begonnen nadenken, hebben ze ook financiële middelen kunnen ophalen bij de gemeente zelf. “Dit toont goed aan hoe een project dat lokaal gedragen wordt kan uitgroeien tot een ontmoetingsplek. Die wordt bovendien opengesteld voor bezoekers en groepen die er een rondleiding krijgen. Je kan er ook wat drinken en af en toe vinden er evenementen plaats – uiteraard rekening houdend met de draagkracht van de plek.”
Een laatste voorbeeld is het Boer zkt. Bank-project. Landbouwers wilden connecteren met bezoekers die wandel- en fietsnetwerken passeerden. Dat leidde tot het idee om picknickbanken te plaatsen op hun erf. Hier zouden fietsers of wandelaars kunnen uitrusten of genieten van een picknick met de producten van de bedrijven. De boeren vertellen deze passanten vol enthousiasme verhalen over het gebied. De uitwerking begon met drie locaties. Ondertussen zijn dat er zes en werden ze aangevuld met QR-codes, die na het scannen ervan een video tonen van elke landbouwer. Zo kunnen zij ook hun verhaal kwijt tijdens drukkere periodes. “Deze positieve evolutie krijg je door met de Reizen naar Morgen-aanpak aan de slag te gaan. Doe je dit via traditioneel projectmanagement, dan zou een idee al meteen ‘mislukken’ of vastlopen.”
Een positieve mindset en een bewuste aanpak
Echt luisteren is de kernboodschap. “En vooral niks zelf voorstellen”, lacht Erik. “Wat ik denk, maakt eigenlijk niet uit. Het gaat erom wat de bewoners en bezoekers willen. En vooral: wat zij willen realiseren. Waar ligt hún goesting?”
“Het is gewoon een heel andere mindset”, gaat Erik verder. “Door te tonen dat je iets wilt faciliteren, door burgers zelf te laten beslissen en te weten dat een idee gedragen is, geraak je veel verder. Nogmaals, het is luisteren naar plannen en bepaalde verlangens op het vlak van toerisme.” De kracht van de groep is daarbij een niet te onderschatten aspect. Wanneer er toch negativiteit kruipt in de gesprekken, kan iemand met een verschillende visie anderen meenemen om het anders aan te pakken. “Je moet je ook kwetsbaar durven opstellen. En geduld hebben. Ga er bewust mee om, aan de hand van de Appreciative Inquiry-methodiek. Vraag niet naar meningen, daar loop je dikwijls vast. Pols naar goede ervaringen in het verleden en vraag naar dromen en verwachtingen. “
Met andere woorden: waarderend en cocreatief werken. Dat is vertrekken van wat er wél werkt en hoe je dat kan versterken. “Dan ben je over positieve ervaringen bezig en dat zorgt voor enthousiasme. Dan kiezen mensen zelf hoe ver hun engagement gaat. Sommigen willen gewoon een idee delen, anderen gaan ermee aan de slag.”
Erik Hennes, Toerisme Oost-Vlaanderen en Toerisme Meetjesland maken deel uit van de kerngroep Reizen naar Morgen. Lees er meer over op de netwerkpagina.
