Het Hageland is wellicht de oudste wijnstreek in België. Het aanwezige ijzerzandsteen creëert een vruchtbare bodem, die zorgt voor de unieke smaak van de Hagelandse wijn. Naast gastronomie is ook de link met toerisme snel gelegd in de regio. In lijn met de Reizen naar Morgen-visie slaan wijnbouwers, ondernemers, bezoekers en bewoners er de handen in elkaar om te werken aan een kwalitatief en duurzaam wijntoerisme. Dat doen ze onder meer met het event ‘Sprankelend Hageland’.
Sprankelend Hageland vindt ieder jaar plaats tijdens de laatste twee weekends van augustus, gevolgd door twee wijnweekends in september. Op verschillende plaatsen kun je dan langsgaan bij wijnbouwers en hun domeinen, om er de ambachtelijke producten te ontdekken in al hun facetten en een kijkje te nemen achter de schermen.
Als event ontstond Sprankelend Hageland negen jaar geleden, via een bottom-upaanpak en helemaal in lijn met Reizen naar Morgen. In de regio bestond er al wel een leuk aanbod, met een wijnbezoekerscentrum, enkele uitgestippelde routes en bezoekbare wijndomeinen. Maar bezoekers vonden hun weg er onvoldoende naartoe. “We namen daarom zelf actie en organiseerden een brainstorm”, zegt Isabelle Hollevoet, regiocoördinator Hageland. “Zo’n tachtig mensen deden hieraan mee. Wijndomeinbeheerders, maar ook allerlei ondernemers, zoals Vespa-aanbieders, horeca in de buurt van de domeinen, logiesuitbaters… Een heel diverse groep. Allemaal wilden ze hun schouders onder de verdere promotie van onze smaakvolle Hagelandse wijn zetten.”
Iedereen is welkom
Maar wat moest er precies gebeuren om dit wijnverhaal te doen werken, voor de ondernemers, wijnbouwers, bezoekers en bewoners? “Eerst en vooral moesten we de drempel verlagen”, aldus Isabelle. “Iedereen moet zich welkom voelen om wijn te komen proeven. Negen jaar geleden durfde bijna niemand binnen te stappen bij een domein. Of ze wisten niet eens dat er een was. De boodschap moest duidelijk zijn: kom het beleven en geniet van het landschap.”
Daarnaast hing er aan de Belgische wijn een negatieve connotatie vast. “Om die perceptie te veranderen, moesten we mensen weer doen geloven in het product. Dat het kwalitatief is, bijvoorbeeld door het te combineren met de juiste gerechten om de zure toetsen te balanceren. Door de link te leggen met het culinaire en prachtige landschap ervaar je Hagelandse wijn op een andere manier.”
Ten slotte stond ook samenwerking centraal. “Als onze wijnbouwers samenwerken, hebben ze een strategisch voordeel. En dat doen ze ook, zeker tijdens een groots event als Sprankelend Hageland. Dit biedt hun ook een grote economische meerwaarde. Soms verkopen ze tot 80 procent van hun wijnflessen in die vier weken.”
Een verhaal dat verbindt
Sprankelend Hageland was vanaf de eerste editie een groot succes. Met een grote piek tijdens de covidperiode, toen mensen hun eigen omgeving én hun buren (her)ontdekten. Dat waren dus ook de wijnbouwers en ondernemers. Zoals de lokale pizzabakker, die tussen de wijngaarden pizza's bakte en meedeelde in het succes. Op het einde van de dag had geen grammetje bloem meer over. “Belangrijk was om geen massatoerisme te creëren en altijd met respect voor de plek te werken. En voor iedereen: 1 + 1 moest gelijk aan 3 staan.
“We spreken ook bewoners aan om wijnambassadeur te worden”, gaat Isabelle verder. “Enkele jaren geleden hebben we bijvoorbeeld een wijncursus georganiseerd, niet alleen voor gidsen, maar voor iedereen die er deel van wou uitmaken. Elk jaar zien we zo ons netwerk veranderen. Onze weerman Bram Verbruggen bijvoorbeeld, heeft nu ook een kleine maar mooi gelegen wijngaard in Langdorp (Aarschot). Hier passeren heel wat wandelaars en locals die hem allerhande vragen stellen. Andere Hagelandse wijnbouwers staan hem bij met raad en daad en hopelijk kan hij hen binnenkort zijn eigen glaasje Hagelandse wijn aanbieden. Dat is de sterkte van de samenwerking en het netwerk.”
Ondersteuning
Iedereen draagt het event mee. Wijnbouwers organiseren open momenten, logies bieden hun gasten een glaasje Hagelandse wijn aan, en Isabelle en het team van Toerisme Vlaams-Brabant zorgen voor ondersteuning op promotioneel vlak. “Wijnbouwers krijgen van ons bijvoorbeeld rode bordjes met info over de druivensoort die aan hun wijnranken hangt. Een groter bord heet iedereen welkom en geeft info over het domein en welke attracties er nog in de buurt zijn. Er zijn ook fiets - en wandelroutes om de streek te ontdekken.”
Wijnbouwers krijgen tijdens Sprankelend Hageland ondersteuning van wijngidsen om de extra bezoekers op te vangen. Die kregen hiervoor de nodige opleiding. “Verder hebben we openbare toiletten voorzien. Niet onbelangrijk als je tussen de wijngaarden op de heuvels zit. Het moet vooral toegankelijk zijn voor iedereen.”
Kleine parels overal
Bezoekers zijn natuurlijk niet alleen die vier sprankelende weken welkom in het Hageland om van de heerlijke druivennectar te proeven. “Ondertussen zijn er veel andere projecten ontstaan”, aldus Isabelle. “We hebben al enkele wijnlopen gedaan, je kunt logeren tussen de wijnranken, en er staat een wijnbank. Dat is een soort verhoog waarvan je een heel mooi uitzicht over de vallei met de wijngaarden hebt. Het Hageland zit vol met dit soort ‘kleine parels’: verhalen van lokale mensen, vanop het platteland, die het hele jaar door bezoekers en bewoners kunnen begeesteren.”
Daarnaast hebben we grootse plannen voor de toekomst, glundert Isabelle. “Liefst van al zien we onze wijnen vaker terug op de culinaire kaart. Een aantal ambassadeurs, waaronder chef Simon Goyens van restaurant L’oh en Jasmina Loots van Pluimpapaver, zetten dit al in de kijker. Maar een ambachtelijk gemaakte lokale wijn is natuurlijk niet goedkoop. Zijn schaarse oplage maakt de productiekosten hoger. Maar er is wel een plek voor. Met ons derde symposium willen we horecaondernemers inspireren door verhalen te brengen rond hoe het wél kan.”
Er werden eerder al twee symposia georganiseerd: over de geschiedenis van de Hagelandse wijn en eentje over duurzaamheid en de klimaatimpact. “Want een duurzaam wijntoerisme, met een duurzame productie, staat voorop. Dat is belangrijk voor de generatie wijnbouwers die er nu aankomt.”
Project ‘wijnstraat’
Verhalen vertellen die anderen inspireren? Ook dat is helemaal Reizen naar Morgen. “We zullen blijven werken volgens die principes. Ze zitten er dan ook al lang ingebakken, nog voor we in contact kwamen met het Reizen naar Morgen-netwerk”, zegt Isabelle. “Zo gaan we ook aan de slag met ons nieuwste project, de ‘wijnstraat’.”
Voor dit project bundelen Vlaanderen en Nederland de krachten om een duurzaam wijntoerisme te ontwikkelen en te verbinden over vier wijngebieden: Hageland, Haspengouw, de Belgisch-Nederlandse Maasvallei en Mergelland/Zuid-Limburg. Dat gebeurt via een onderzoek over de regionale wijnidentiteit, productontwikkeling van een wijnroute en wijnbeleving en een innovatief en duurzaam wijnecosysteem. Met ook een stukje educatie.
De wijnroute is tevens een fietsroute die je in etappes kunt rijden. Maar er gaan vanuit elke zogenaamde wijnhub ook wandelingen vertrekken. Dat alles gaat over drie provincies heen: Vlaams-Brabant, Limburg en Nederlands-Limburgs. Isabelle: “De wijnhubs dienen telkens als startpunt. Het kasteel van Horst of dat van Leut in de Maasvallei, zijn enkele voorbeelden.” De komende drie jaren zal er verder gewerkt worden aan dit internationale project. “Ik ben erg trots dat we dit alles samen hebben kunnen creëren. Ik hoop dan ook dat onze wijnstraat een verlengstuk wordt van ons mooie verhaal.”