In de workshop ‘Reizen naar Morgen 2.0’ gingen congresdeelnemers in gesprek over deze visie op toerisme. Is het streefbeeld van een toerisme dat meerwaarde biedt voor alle betrokkenen nog actueel genoeg of is er bijsturing nodig? Kunnen we de visie nog sterker maken? Hoe verhoudt Reizen naar Morgen zich tot duurzaam, regeneratief of gemeenschapsgedreven toerisme? Allemaal vragen die tijdens deze interactieve sessie op het Reizen naar Morgen-congres aan bod kwamen. Dieuwertje Lathouwers, onderzoeker vrijetijdseconomie bij Expertisecentrum PXL Media & Tourim, brengt verslag uit.
Zes jaar geleden werd de Reizen naar Morgen-visie gelanceerd, een visie waarin de lindeboom symbool staat voor het evenwicht tussen bewoners, bezoekers, ondernemers, plekhouders en de plek zelf. Als onderzoeker in de vrijetijdseconomie wilde ik tijdens het Reizen naar Morgen-congres de kans benutten om mij volledig onder te dompelen in deze visie — en met succes. De workshop ‘Starterspakket Reizen naar Morgen’ was de perfecte inleiding voor ‘Reizen naar Morgen 2.0’. En ik was duidelijk niet de enige die er zo over dacht. We verplaatsten ons met vrijwel de hele groep van de eerste workshop naar de volgende: Reizen naar Morgen 2.0.
We kregen de opdracht om de Reizen naar Morgen-visie te herbekijken: is deze nog actueel en relevant? Als groep kwamen we al snel tot de consensus dat het beeld van de lindeboom een krachtig symbool blijft dat helpt om de samenhang tussen alle betrokkenen te visualiseren. Het beeld is voor iedereen op een iets andere manier toepasbaar, maar verliest nooit zijn essentie. Bij sommige deelnemers is de Reizen naar Morgen-visie stevig verankerd in hun bedrijfsvoering, terwijl ze bij anderen meer sporadisch wordt ingezet. Afhankelijk van het moment, de situatie of het project kan de focus bijvoorbeeld meer op de plek, de bewoners of de bezoekers liggen. De visie heeft de mogelijkheid om flexibel ingezet te worden, zonder het geheel uit het oog te verliezen.
De brede vertegenwoordiging van toeristische actoren zorgde voor een rijk palet aan inzichten. Het was bijzonder boeiend om te horen hoe de deelnemers, van de kust tot Limburg, elk hun eigen benadering en uitdagingen hebben binnen het kader van Reizen naar Morgen, terwijl er ook veel gemeenschappelijke punten zijn. Een extra dimensie werd toegevoegd door de aanwezigheid van een duurzaamheidsexperte, die enkele nuttige praktische inzichten deelde over het effectief toepassen van duurzame principes. Bedankt Tina Baert.
Tijdens de sessie werd het snel duidelijk dat, hoewel iedereen overtuigd is van het belang van duurzaam toerisme, de implementatie ervan niet altijd eenvoudig is. Eén van de terugkerende uitdagingen is de beperkte bekendheid van het concept bij betrokkenen. Vaak overheerst bij hen het economische gedreven perspectief waarbij kortetermijnwinst de voorkeur krijgt op een voor betekenis gedreven economie. Iedereen de presentatie van Kees Klomp, die in de voormiddag kwam spreken, voorschotelen dan maar? Het is iets waar ik als onderzoeker met een economische achtergrond én hart voor duurzaamheid ook vaak tegenaan loop: waar ligt de balans tussen de economische en de duurzame (meer)waarde van toerisme?
Wat ook sterk naar voren kwam, was de vraag hoe de visie van Reizen naar Morgen tastbaar en betekenisvol gemaakt kan worden zonder af te schrikken. Het containerbegrip ‘duurzaamheid’ roept bij velen nog altijd het gevoel op van restricties, van wat niet mag. We zochten naar manieren om het verhaal van duurzaamheid positief te brengen, zodat mensen het als een kans zien in plaats van een beperking.
Moet er dan een checklist of handleiding komen om te beoordelen of je als organisatie ‘goed bezig’ bent binnen de Reizen naar Morgen-visie? Het idee om toerisme vanuit een kader te benaderen waarin elke kleine stap telt, volg ik. Maar kan je zoiets in een checklist gieten? Het kan een leidraad zijn maar niet alles hoeft meteen perfect te zijn. Zolang we maar in de goede richting bewegen. Perfectie is geen vereiste, vooruitgang en bewustzijn zijn op zichzelf al waardevolle stappen.
Als praktijkgericht onderzoeker bij hogeschool PXL was het inspirerend om de meer praktische uitdagingen en oplossingen te horen waar de mensen op het terrein tegenaan lopen. De mix van stedelijke en regionale visies bracht een rijke dynamiek in het gesprek. Ik merkte dat er bij de aanwezigen veel enthousiasme was om verder te bouwen op het concept ondanks de obstakels die we allemaal lijken te ervaren. Dat kan ik alleen maar toejuichen.
Heel wat stof tot nadenken over de toekomst van duurzaam toerisme en de rol die we daarin kunnen spelen. Hoewel er nog werk aan de winkel is, voel ik me gesterkt door de gedeelde inzichten en de overtuiging dat elke stap vooruit telt. We weten wat ons te doen staat!