Gidsen met impact

– Greet Vandenrijt

“De wereld is een boek. En wie niet reist, leest slechts één pagina.” Deze uitspraak van H. Augustinus is ook de lijfspreuk van Kristel Vereecken, bevlogen gids en oprichtster van Ghent Authentic. Reizen is haar grote passie en het bracht haar naar inspirerende plekken zoals Oxford en New York. Maar ook in haar thuisstad Gent breekt ze een lans voor ‘plekken met een ziel’.

“Willen we in het gras gaan zitten?”, vraagt Kristel Vereecken. Ik verberg mijn verrassing: “Waarom niet!”. “Ik woon op een appartement”, verklaart Kristel, “maar voel graag het gras onder mijn voeten!”. En zo komt het dat we ons nestelen tussen de madeliefjes. De zon staat hoog, maar in de schaduw van de oude eiken van het begijnhof O.L.V. Ter Hoyen in Gent is het goed toeven. Knusse huisjes met op de deur namen als H. Godelieve en H . Catharina zomen het grasveld af. Kristel Vereecken springt hier graag binnen met haar binnenlandse en buitenlandse gasten.

Ooit liepen hier bedrijvige begijntjes rond. “Ongelooflijk sterke vrouwen waren dat”, zegt Kristel, “eigenzinnig en onafhankelijk”. En dat in die tijd. Ze zorgden voor de zwakkeren in de samenleving. De plek waar wij nu zitten was een bleekweide. Hierachter stroomt de Schelde, boten meerden aan en vertrokken weer. Het was een en al bedrijvigheid. “Ik zie die schippers al met hun vuile botten door de witte was van de begijntjes stappen”, lacht Kristel. Nu is het een plaats van stilte en rust. Buurtbewoners maken er een wandelingetje, strijken even neer op een bank. Een zeldzame toerist piept door de poort, verrast door de ontdekking van deze verborgen parel.

“Ik vind dit een van de meest inspirerende plekken van Gent. Het is een plek waar ik tot mezelf kan komen. Alles is hier nog bewaard. Hier is geen café, geen winkeltje, er is respect voor de plek en de ruimte. Het is niet kapot gerestaureerd, niet ‘gefunctionaliseerd’. De huisjes worden een voor een opgeknapt en nieuwe bewoners nemen hun intrek. Andere gebouwen tonen dan weer de tand des tijds. Ze staan vredig naast elkaar. Ooit zullen ze wellicht ook opgeknapt worden, maar alles krijgt zijn tijd.”

Oxford Revisited

Ook in het buitenland zijn er plekken die ze koestert. Christchurch College in Oxford bijvoorbeeld, waar ze in de zomer altijd gaat logeren. Daar, tussen die oude collegemuren vindt ze schoonheid en rust. Als ik vraag wat die plek zo bijzonder maakt voor haar, twijfelt ze niet. “Het is de combinatie van eeuwenoude schoonheid en het respecteren van de kern van de plek. Van bij zijn ontstaan is de functie van Christchurch College tweeledig: onderwijs en religie. De Church of England heeft er zijn kathedraal binnen de collegemuren. Twee werelden die samenkomen en dat al eeuwenlang, tot op vandaag. En het leven verloopt er volgens een vaste structuur: elke dag om 8 uur ontbijt in de Great Hall, samen met mensen van over heel de wereld aan lange tafels. De kamer die je betrekt is simpel, zonder tv of andere afleiding. Dat brengt rust. En elke dag ga ik wandelen in de Meadows, een groot uitgestrekt natuurgebied dat grenst aan het college. Voor mij brengt Christchurch College het beste van cultuur, spiritualiteit en natuur samen”, besluit ze, “de perfecte plek voor mij om na te denken, mijn ideeën te laten rijpen en neer te schrijven.”

A square meter of soul

“Als we een gebouw willen verkopen of er een nieuwe bestemming aan geven, bepalen we de waarde aan de hand van de vierkante meters, de ligging, de energie- en isolatiewaarden. Maar een gebouw is meer dan een aantal vierkante meters, sommige plekken hebben echt een ziel. Voor mij moet de waarde daarvan ook een parameter zijn. We moeten oog hebben voor dergelijke plekken in onze omgeving en ze koesteren”, besluit Kristel. “Wij zijn ons vaak niet bewust van de rijkdom van ons erfgoed. Wij lopen er elke dag aan voorbij. Mijn buitenlandse gasten laten me daarbij stilstaan.”

Gij zult hip zijn (of toch niet)

“Als je er lichtzinnig mee omspringt, loopt het fout. Kijk bijvoorbeeld naar de vroegere Baudelokapel in Gent, waar men de Holy Foodmarket in onder gebracht heeft. De oorspronkelijke functie was er een van reflectie, wijsheid en rust. Daar een actieve verkoops- en horecafunctie in onderbrengen, klopt niet. Mensen voelen dat aan. Je mag er nog zo veel geld tegenaan gooien, het gevoel van ‘nee, dat is het niet’ blijft. Het ademt te veel concept. Het verbaast me niet dat de Holy Foodmarket zijn deuren terug moet sluiten.”

Stilte a.u.b.

“Daarom was ik ook zo blij toen bekend raakte dat het Lam Gods na restauratie in de originele locatie, de Sint-. Baafskathedraal, zou blijven en niet naar een museum zou verhuizen. Binnen de eeuwenoude dikke muren van de kathedraal staat zo’n kunstwerk op zijn plaats en zal het bezoekers het meest raken. Tot tranen toe soms, zoals ik bij de mensen die ik begeleid soms zie gebeuren. Sommige plekken en kunstwerken hebben de kracht in zich om mensen te transformeren. Daar moet je niet altijd grote werken aan doen. De ruïnes van Sint-Baafsabdij zijn voor mij zo’n plek. Ik kom er heel graag met groepen, want de plek heeft altijd impact. Nochtans is er – behalve een refectorium, een waterput en 7 m haagbeuk die de verdwenen kerk evoceert – niets. Geen verwarming, geen elektriciteit, geen faciliteiten. Niets, behalve een hoop stenen. Ik bracht er eens een groep drukke marketeers naar toe voor een teambuilding. Ik nodigde hen uit om 3 minuten in stilte rond te wandelen, te luisteren naar de plek en een beetje onwennig deden ze dat. De 3 minuten werden er 5 en meer en toen ze eindelijk terugkwamen waren ze letterlijk en figuurlijk stilgevallen: ze waren bedachtzamer, ze spraken niet langer over hun werk, maar over zichzelf en hun dromen. En ze luisterden naar elkaar. Bijna allemaal wilden ze later terugkeren naar deze ‘lege’ plek die toch zo betekenisvol was geweest. Als gids willen we veel vertellen, dat is ons beroep, maar de plek laten spreken is soms krachtiger!”

Een inspirerende stilte-as in Gent

“En waarom geen inspirerende stilte-as in Gent uitwerken”, vervolgt ze. “De Sint-Baafskathedraal krijgt elk jaar 1.000.000 bezoekers, veel te veel. Leid een aantal daarvan af naar hier, naar het O.L.V. Ter Hoyenbegijnhof en naar de Sint-Annakerk hier in de buurt. Dat is de grootste rondbogenkerk in Europa, maar er zijn plannen om er – godbetert – een Delhaize in onder te brengen! Mensen hebben nood aan stilte, rust, inspiratie.”
“Zal het afleiden van bezoekers naar deze vergeten plekken niet net de rust verstoren?”, vraag ik. Kristel aarzelt even: “’t Is natuurlijk altijd een beetje dubbel. Maar ik zie de vrijgezellen-bierkarren echt niet tot hier komen. Die zoeken iets heel anders”.

Ghent Authentic

Tien jaar geleden richtte Kristel de gidsorganisatie Ghent Authentic op, na een carrière van 12 jaar als juriste en hr-manager bij Colruyt. Een drukke baan die uitmondde in een sabbatjaar. “Ik moest even terug mijn weg vinden in het leven”, vertelt ze over deze periode. “Invloedfactoren als status uitschakelen en terug achterhalen wat me echt boeit. Ik besloot niet meer om te kijken en mijn passies voor het reizen en schrijven te volgen.” Ze schreef zich in voor een opleiding tot stadgids Gent. In eerste instantie om zelf de stad nog beter te leren kennen. Maar daar bleef het niet bij.

“Voor mij staat reizen voor persoonlijke groei. Mijn beste ideeën ontstaan en krijgen vorm op reis. De inspiratie voor Ghent Authentic deed ik op in New York, een waanzinnig creatieve plek die me altijd weer verrast en uitdaagt. Ik volgde er een rondleiding met een privé-gids en toen ik wat later in Gent rondliep tijdens mijn sabbatjaar viel me te binnen dat ook in Gent er toeristen en zakenmensen zijn die graag een persoonlijke rondleiding op maat krijgen. En zo startte ik Ghent Authentic – een kleine onderneming met ondertussen een 15-tal freelance gidsen en een administratieve medewerkster.”

Gidsen met impact

“Voor de bezoekers aan Gent ben ik een local en een deel van hun ervaring, ze krijgen mijn authentieke zelf te zien”, lacht Kristel. “Ik wil hen graag kennis laten maken met plekken in Gent die mij inspireren. Maar wederkerigheid staat centraal. Ik wil ook leren van mijn gasten en zelf geïnspireerd worden. Voor mij is rechtstreeks contact met de mensen in de groep en de interactie dan ook cruciaal. Koptelefoons, waarbij ik voor de groep uitloop en een lesje afdraai, dat wil ik niet, ik wil met de mensen kunnen praten. Als ik boeddhistische bezoekers rondleid, wil ik graag weten hoe zij naar ons religieus erfgoed kijken. Ik wil connectie maken en graven naar diepere lagen. Als ik vertel dat God in de Middeleeuwen centraal stond en vandaag de mens – getuige de selfiecultuur – dan herkent men dat ook aan de andere kant van de wereld.”

“Ook kinderen kijken meestal vreemd op als ik zeg dat ik van hen wil leren, dat zij met zijn allen meer zien dan ik, dat ze hun mening moeten zeggen. En zo heb ik meteen hun aandacht, en zie je hoe ze geconcentreerder rondkijken en nadenken. Ik herinner me een lagere schoolklas. Wat meisjes klitten aan mekaar en fezelen. Een jongetje met brilletje staat alleen, hij luistert stilletjes. We staan aan de nieuwe stadshal van Gent en ik vraag of ze de hal mooi vinden. Iedereen vindt het lelijk, behalve dat jongetje. ‘Waarom?’, vraag ik. Hij antwoordt dat als het hout van de stadshal met de jaren verkleurt – iets wat ik hen net had verteld – en voegde er aan toe dat het dan de kleur zou hebben van de Sint-Niklaaskerk ernaast en dat dat heel mooi zou zijn. Iedereen stond perplex door zijn uitleg. Ik had daar zelf nog niet bij stilgestaan en moest erkennen dat hij een punt had. Het was ook heel dapper van hem om zijn eigen afwijkende mening te zeggen. Je zag hoe de groepsdynamiek veranderde. Het jongetje was echt ‘gegroeid’ in de groep.”

“Ik probeer bij elke rondleiding mensen te laten nadenken en praten met elkaar. Als gids moet je je materie kennen natuurlijk, maar ik vind het ook erg belangrijk om te observeren en in te spelen op non-verbaal gedrag. ‘Tiens, ik zie u fronsen’, zeg ik dan, en meestal komt er dan een persoonlijke noot. Daar wil ik ruimte aan geven en dat zorgt er voor dat een rondleiding impact heeft. Ik hou er ook vaker langdurige contacten, zelfs vriendschappen aan over. Mensen die terugkomen, of die me uitnodigen om op bezoek te komen in hun stad. Echt menselijk contact is zo waardevol de dag vandaag”, bedenkt Kristel. “Er is heel wat te doen rond digitale toepassingen voor beleving. Hoe flashier het eruit ziet, hoe beter. Als we hier niet in volgen, gaan ze ons niet meer interessant worden, denken we dan. Maar die touchscreens verouderen snel en gaan stuk. Wat wij doen met Ghent Authentic, daar ben ik zeker van, wordt zeldzaam en dus kostbaar.”

Think global feel local

Als gids kan je ook op de lokale gemeenschap een positieve impact hebben. Dat wordt vaak vergeten.
“Ik breng mijn gasten altijd naar lokale handelaars, niet naar Starbucks. Wel naar een parapluwinkel, uitgebaat door echte Gentenaren. Achter de winkel is hun living. Die mensen doen dat al jaar en dag. Of je koning bent of dienaar, ze zijn zichzelf. En als ze niet willen dat je met natte schoenen hun vloer vuil maakt, dan kom je niet binnen”, lacht ze. “Als we niet naar lokale winkels gaan, dan gaan we hier binnen de kortste keren alleen maar dezelfde ketens hebben. En waarvoor moet je dan nog naar Gent komen? Als gidsen werken we community-ondersteunend. Wij betalen ook belastingen hier, ons geld blijft hier. Daarom is het ook onbegrijpelijk dat we als lokale gidsen een spreekrecht moeten betalen van 15 euro telkens als we met onze eigen betalende klanten een museum zoals het Gravensteen bezoeken.” Kristel is erin geslaagd om alle gidsenorganisaties in het Gentse rond de tafel te brengen, ondanks onderlinge verschillen en om dit samen aan te kaarten bij de stad. “Het is belangrijk dat iedereen zich bewust is van onze positieve rol. Vanuit het duurzaamheidsaspect, is een stadstaks toch meer op zijn plaats voor touroperators die met eigen gidsen en horden toeristen met headsets door de stad trekken en daarbij geen contact hebben met de lokale bevolking en ondernemers! Niet?”

Cross-sectorale kruisbestuiving

Kristel loopt nog rond met 1001 ideeën en plannen. Ze werkt aan een duurzaamheidsmatrix die steden kan helpen op een eenvoudige manier om duurzame beleidskeuzes te maken. Ze hoopt ooit een boek te schrijven om het inspirerend gidsen te ontsluiten voor de vele gidsen wereldwijd, o.a. in ontwikkelingslanden. “Nu nog een goed marketingplan om het in de markt te zetten”, lacht ze. “Ik zou ook graag nog meer cross-sectoraal werken. Er zijn hier enorm veel startups, TECH-bedrijven, maar die zijn vaak onder mekaar bezig. Ik zoek naar kruisbestuiving, vanuit toerisme kunnen we content leveren, zij de technologie om bepaalde ideeën te realiseren. Platformen waar ondernemers mekaar ontmoeten en tot kruisbestuiving kunnen komen, zijn in dat opzicht heel belangrijk.”

Reizen naar Morgen

In het voorjaar nam Kristel deel aan een aantal denktanks Toerisme Transformeert. “Ik was positief verrast door de open invitatie aan iedereen om mee te denken over de toekomst van toerisme en de professionele aanpak”, zegt ze hierover. “Er was bij mij ook een heel grote herkenning. Reizen naar Morgen daar ben ik al jaren mee bezig. Het sluit naadloos aan op mijn eigen visie op toerisme en bevestigde zo mijn aanvoelen. Ik deed ook heel wat inspiratie op, ging er vanuit andere invalshoeken naar kijken. Ik vind het wel belangrijk dat er op zo’n sessies een goede mix is van ondernemers en overheden, want we spreken niet altijd helemaal dezelfde taal. Het zou heel fijn zijn als er ook in stad Gent een open dialoog zou komen over de toekomst van het toerisme met alle stakeholders.”